Sáng 3-11, Quốc hội thảo luận tại tổ về bốn dự án luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công; Luật Kinh doanh bảo hiểm; Luật Thống kê và Luật Giá.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn - Ảnh: Quốc hội
Phát biểu tại tổ, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho hay Luật Quản lý nợ công đã tạo chuyển biến rõ nét trong quản lý nợ công, khi nợ Chính phủ đều thấp hơn giới hạn cho phép, cho thấy quản lý điều hành nợ công là tương đối tốt.
Đánh giá kỹ việc cấp phát cho vay lại tới ngân sách trung ương
Tuy vậy, cần sửa đổi Luật Quản lý nợ công một cách toàn diện, theo quy trình thủ tục rút gọn tại kỳ họp này để phân cấp phân quyền đồng bộ với các luật liên quan, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, đẩy nhanh tiến độ dự án có vốn vay nước ngoài.
Đặc biệt trong điều kiện thực hiện chính quyền địa phương hai cấp, nhiều dự án ODA, vốn vay nước ngoài nằm ở cấp xã.
Việc sửa đổi luật cũng nhằm minh bạch, công khai, chủ động về quản lý nợ công. Dẫn chứng, dự án Bệnh viện Ung bướu Cần Thơ triển khai thủ tục "tới lui" nhiều lần, xây dựng đã được 80%, song dự án dừng 4-5 năm nay, "đóng rêu đóng rong" trong khi bệnh viện ung bướu hiện tại quá tải, cần phải tập trung xử lý để đưa dự án vào vận hành.
Theo đó, Chủ tịch Quốc hội đồng tình với đề xuất sửa đổi và các nội dung của dự luật, nhằm tăng cường tính chủ động chịu trách nhiệm của địa phương và thực hiện ngân sách.
Trong đó, đối với việc phân bổ vốn ODA vay ưu đãi nước ngoài, dự thảo quy định trường hợp cấp phát cho UBND tỉnh và đơn vị sự nghiệp công lập được vay lại.
Ông đề nghị Chính phủ quy định chặt chẽ điều kiện, tỉ lệ cấp phát, đánh giá tác động đến ngân sách trung ương.
Bởi tới đây, các địa phương sẽ đề xuất vay nước ngoài sẽ nhiều hơn, từ đó tạo gánh nặng nghĩa vụ cao hơn cho ngân sách trung ương, nên cần phải giám sát, chế tài đảm bảo quản lý chặt chẽ khoản vay này.
Chưa kể khoản vay ODA phải có vốn đối ứng, có bảo lãnh Chính phủ. Đối với địa phương có điều kiện thì việc thu xếp đối ứng là thuận lợi, nhưng với địa phương khó khăn, trung ương phải hỗ trợ 100%, nên cần phải quy định kỹ lưỡng trong phối hợp trung ương và địa phương trong cấp phát vốn.
Đối với phương thức cho vay, dự thảo bổ sung quy định ngân hàng thương mại sẽ thực hiện cho vay và không chịu rủi ro tín dụng. Theo Chủ tịch Quốc hội, cần phải đánh giá kỹ tác động, bởi nếu cho vay lại nhưng không chịu rủi ro tín dụng có thể dẫn tới "lơi lỏng" thủ tục thẩm định, đối tượng vay, tạo rủi ro lớn và cơ quan nhà nước phải gánh chịu.
"Vừa qua đây là thực tế, cho vay không gắn hiệu quả, thiếu trách nhiệm giám sát khoản vay, ảnh hưởng khả năng trả nợ và an toàn nợ công. Sợ nhất là vay khoản này lại về đầu tư việc khác, ngân hàng thiếu hướng dẫn, kiểm tra giám sát" - Chủ tịch Quốc hội nêu vấn đề.
Vì vậy ông đề nghị cần làm rõ trường hợp không trả được nợ vay thì trách nhiệm ngân hàng thương mại được quy định thế nào? Trường hợp nếu ngân hàng phải chia sẻ một phần rủi ro thì cần xác định tỉ lệ là bao nhiêu? Cần có quy định trong luật hoặc giao Chính phủ hướng dẫn tại nghị định.
Phát hành trái phiếu địa phương làm hay giao Chính phủ?
Về cấp phát bảo lãnh Chính phủ, dự thảo quy định Bộ Tài chính không thực hiện thẩm định mà dựa vào kết quả thẩm định của tổ chức tín dụng. Theo ông Mẫn, quy định này chưa thể hiện rõ trách nhiệm của cơ quan cấp bảo lãnh, tổ chức tín dụng thẩm định, làm tăng thủ tục hành chính và tạo thêm cấp trung gian... Vì vậy cần quy định rõ hơn vấn đề này.
Ngoài ra, đối với các quy định liên quan tới việc phát hành trái phiếu chính quyền địa phương, Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị cần đánh giá kỹ lưỡng vì vừa qua việc phát hành không được bao nhiêu, trừ các tỉnh thành lớn như Hà Nội và TP.HCM.
Do đó ông cho rằng việc phát hành trái phiếu cần tập trung ở trung ương, sau đó Chính phủ điều hành phân bổ cho địa phương, đảm bảo điều kiện tổ chức vay, trả nợ của địa phương. Mục tiêu tạo niềm tin cho nhà đầu tư và niềm tin cho nhân dân.
Đặt trong bối cảnh chúng ta đang triển khai nhiều dự án lớn như đường sắt cao tốc Bắc Nam cần số vốn lên tới 67 tỉ USD, nhiều dự án đường sắt đô thị, đường sắt kết nối... Vì vậy, ông Mẫn cho rằng cần rà soát tổng thể các khoản vay trung ương, vay của địa phương để sửa đổi luật cho phù hợp nhằm phục vụ tăng trưởng hai con số.