Áp mức thuế VAT 0% hay 5% đối với phân bón, cần phải cân nhắc thật kỹ

Chiều 16/7, Báo Đại biểu Nhân dân tổ chức hội thảo “Thuế giá trị gia tăng với ngành phân bón: Từ không chịu thuế sang thuế suất 5%” nhằm ghi nhận ý kiến của đại biểu Quốc hội, chuyên gia, nhà quản lý góp ý hoàn thiện Luật Thuế giá trị gia tăng (sửa đổi).

Chuyển phân bón từ đối tượng không chịu thuế VAT sang đối tượng chịu thuế là cần thiết

Phát biểu tại hội thảo, Tổng Biên tập Báo Đại biểu Nhân dân Phạm Thị Thanh Huyền cho biết, tại Kỳ họp thứ 7 vừa qua, Quốc hội đã cho ý kiến lần đầu vào dự thảo Luật Thuế giá trị gia tăng (sửa đổi).

Đa số đại biểu Quốc hội nhất trí với sự cần thiết phải sửa luật này để giải quyết các bất cập trong thực tiễn cũng như hoàn thiện chính sách thuế. Bởi lẽ, hiện nay, cách thức thực hiện thuế giá trị gia tăng đến nay đã có những thay đổi cơ bản, gắn với sự thay đổi trong quản lý, sử dụng hóa đơn của doanh nghiệp cũng như những thay đổi trong cách thức tiêu dùng, cung ứng hàng hóa, dịch vụ trên cơ sở phát triển của khoa học công nghệ và các dịch vụ nền tảng số.

Đây là những bước tiến lớn song cũng đặt ra yêu cầu xem xét lại về tính phù hợp của nhiều quy định của Luật Thuế giá trị gia tăng.

Bên cạnh đó, sau một thời gian thực hiện Luật Thuế giá trị gia tăng, đã bộc lộ những bất cập, hạn chế nhất định, nhiều nội dung không còn phù hợp thực tế, cần được sửa đổi, bổ sung. Trong đó, đáng chú ý là phạm vi các đối tượng không chịu thuế tương đối rộng, dẫn đến nhiều trường hợp không được khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào, làm tăng chi phí sản xuất và ảnh hưởng các doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng, mà các hàng hóa là đầu vào cho sản xuất nông nghiệp là trường hợp điển hình.

Thời gian qua, doanh nghiệp phân bón sản xuất trong nước phản ánh, do phân bón không thuộc diện chịu thuế giá trị gia tăng nên doanh nghiệp không được khấu trừ thuế đầu vào cho nguyên vật liệu, máy móc và dịch vụ. Điều này không chỉ làm tăng giá phân bón mà còn khiến các doanh nghiệp phân bón nội địa mất lợi thế cạnh tranh so hàng nhập khẩu, vốn được khấu trừ thuế giá trị gia tăng ở nước xuất xứ.

Vì vậy, sửa đổi Luật Thuế giá trị gia tăng lần này, Chính phủ đề xuất chuyển các hàng hóa là đầu vào cho sản xuất nông nghiệp, trong đó có phân bón, từ đối tượng không chịu thuế VAT sang đối tượng chịu thuế 5%. Theo Chính phủ, chính sách này sẽ góp phần tránh hiệu ứng tăng giá thành sản phẩm, tạo thuận lợi cho ngành sản xuất trong nước trong bối cảnh cạnh tranh với hàng nhập khẩu, hỗ trợ tốt hơn cho sản xuất nông nghiệp.

Bà Phạm Thị Thanh Huyền cho biết, trên hội trường, các đại biểu Quốc hội có ý kiến khác nhau về vấn đề này. Một số đại biểu đề nghị đánh giá kỹ việc chuyển đổi phân bón sang đối tượng chịu thuế với thuế suất 5% và đề xuất giữ nguyên như quy định hiện hành, do lo ngại việc áp thuế sẽ làm giá phân bón tăng và ảnh hưởng người nông dân. Một số đại biểu nhất trí đưa mặt hàng này vào diện chịu thuế nhưng với thuế suất 0%, như vậy doanh nghiệp vẫn được khấu trừ thuế đầu vào và không ảnh hưởng giá thành phân bón. Một số đại biểu khác lại cho rằng áp thuế 5% là phù hợp và bảo đảm hài hòa lợi ích cho cả Nhà nước, doanh nghiệp và nông dân.

Dự kiến, tại Kỳ họp tháng 10 tới, Quốc hội sẽ xem xét, thông qua dự thảo Luật Thuế giá trị gia tăng (sửa đổi). “Chúng tôi mong muốn tại hội thảo, các đại biểu Quốc hội, các nhà quản lý và các chuyên gia sẽ phân tích rõ các ưu điểm, nhược điểm của từng phương án; từ đó, có thể đề xuất phương án phù hợp nhất, bảo đảm hài hòa lợi ích các bên”, Tổng biên tập Phạm Thị Thanh Huyền đề xuất.

Mặt hàng phân bón nên chịu thuế VAT 0% hay 5%

Tại hội thảo, các diễn giả đã thảo luận về tác động của từng phương án ở cả 3 góc độ: tác động đến sự phát triển của ngành sản xuất, kinh doanh phân bón; tác động đến giá thành phân bón, đến thu nhập của nông dân và hiệu quả cạnh tranh của sản phẩm nông nghiệp; tác động đến ngân sách Nhà nước.

Đại biểu Phan Đức Hiếu, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho biết, Ủy ban đã đánh giá tác động giữa 2 phương án là áp dụng mức thuế 0% và 5% với phân bón. Với kịch bản 0% theo dự báo, ngân sách sẽ giảm thu 1.500 tỷ đồng; nếu đánh thuế 5%, Nhà nước tăng thu 4.200 tỷ đồng.

Với doanh nghiệp, ở 2 phương án, doanh nghiệp đều có cơ hội tiết kiệm chi phí sản xuất, thông qua hoàn thuế VAT đầu vào. Nhưng kịch bản giảm thuế 5% có lợi hơn với doanh nghiệp sản xuất trong nước, vừa tiết kiệm chi phí sản xuất, vừa nâng cao năng lực cạnh tranh, thúc đẩy sản xuất trong nước.

Ông Nguyễn Văn Phụng, nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thuế (Bộ Tài chính) kiến nghị, đứng trên quan điểm lợi ích tổng thể nền kinh tế để giải quyết lợi ích 3 nhà: Nhà nước-nhà nông-doanh nghiệp, nên áp dụng thuế 5% đối với phân bón.

Đại biểu quốc hội Hoàng Văn Cường (Hà Nội) cho biết, đây là vấn đề được nhiều người quan tâm, bởi liên quan hàng chục triệu nông dân và các doanh nghiệp trực tiếp sản xuất và cung cấp mặt hàng này.

“Việc đưa phân bón vào mặt hàng áp thuế suất là cần thiết, tuy nhiên cần trao đổi kỹ để đưa ra phương án hợp lý nhất”, ông Cường nhấn mạnh.

Nếu tăng thuế giá trị gia tăng (VAT) lên 5% đối với phân bón sẽ có thuận lợi là hạn chế nhập khẩu, doanh nghiệp được hoàn thuế đầu vào, tăng thu ngân sách Nhà nước. Tuy nhiên, giá bán sẽ tăng, khi đó nông dân - đối tượng tiêu dùng chính của mặt hàng này sẽ là đối tượng sẽ chịu mức thuế 5% cộng vào giá bán, rất bất lợi cho sản xuất. Như vậy, gỡ khó cho nông nghiệp bỗng dưng lại thành đẩy gánh nặng về phía người nông dân.

Vì thế, đại biểu Hoàng Văn Cường cho rằng nên để mức thuế VAT với phân bón ở mức 0%, điều này sẽ tạo được sự hài hòa giữa lợi ích của Nhà nước, nông dân và doanh nghiệp.

Đại diện phía doanh nghiệp, Phó Chủ tịch Hiệp hội Phân bón Việt Nam Nguyễn Trí Ngọc nhận định, thực tế hiện nay, đời sống, thu nhập của người nông dân còn gặp nhiều khó khăn. Phân bón hiện chiếm 30-50% giá trị đầu vào của sản xuất nông nghiệp, nếu như giảm giá trị đầu vào sẽ góp phần tăng lợi nhuận cho nông dân, kích thích sản xuất. Tuy nhiên, việc không đánh thuế với mặt hàng phân bón cũng tạo bất cập giữa doanh nghiệp sản xuất trong nước và nhập khẩu. Do đó, nên đưa phân bón vào chịu thuế VAT với mức thuế suất 0%.

Các phân tích, nhận định, chia sẻ của các đại biểu tại hội thảo sẽ là nguồn thông tin tham khảo hữu ích đối với Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội và các đại biểu Quốc hội cũng như với Chính phủ trong quá trình hoàn thiện dự thảo Luật này, đặc biệt là hoàn thiện chính sách thuế giá trị gia tăng với mặt hàng phân bón trong thời gian tới để đạt được mục tiêu cao nhất là bảo vệ quyền lợi của người nông dân và thúc đẩy sự phát triển của các doanh nghiệp sản xuất phân bón trong nước, hướng đến nền nông nghiệp “xanh, sạch, an toàn và bền vững”.