Các báo cáo của IPCC cho thấy nhiệt độ trung bình toàn cầu đã tăng khoảng 1,1°C so với thời kỳ tiền công nghiệp, và nếu không có giải pháp kịp thời, đến cuối thế kỷ XXI mức tăng có thể vượt 2–3°C, gây tác động khôn lường đến hệ sinh thái, an ninh lương thực, nguồn nước và sinh kế của hàng tỷ người. Trước thực trạng đó, cộng đồng quốc tế đã đưa ra những cam kết mạnh mẽ hơn tại các kỳ Hội nghị Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu, đặc biệt là tại COP26 năm 2021, khi hơn 140 quốc gia – chiếm tới 90% GDP toàn cầu – tuyên bố mục tiêu phát thải ròng bằng “0” trong thế kỷ XXI. Nhiều nền kinh tế lớn như Liên minh châu Âu, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc đã đồng loạt triển khai các chương trình chuyển đổi năng lượng, khuyến khích công nghệ sạch và phát triển tài chính xanh. Liên minh châu Âu thông qua Thỏa thuận Xanh (European Green Deal) với mục tiêu giảm ít nhất 55% lượng phát thải vào năm 2030 và đạt trung hòa carbon vào năm 2050; Trung Quốc khẳng định lộ trình đạt đỉnh phát thải vào năm 2030 và trung hòa carbon vào năm 2060, đồng thời xây dựng thị trường carbon lớn nhất thế giới. Những động thái này cho thấy phát triển kinh tế xanh không còn là khẩu hiệu mà đã trở thành sự cạnh tranh về mô hình tăng trưởng và năng lực thu hút vốn quốc tế.
Với Việt Nam, tác động của biến đổi khí hậu càng trở nên nghiêm trọng hơn khi nước ta nằm trong nhóm quốc gia dễ bị tổn thương nhất, đặc biệt là khu vực đồng bằng sông Cửu Long và duyên hải miền Trung. Việt Nam đã thể hiện quyết tâm mạnh mẽ khi tại COP26, Thủ tướng Chính phủ cam kết đưa phát thải ròng về “0” vào năm 2050. Đây không chỉ là cam kết chính trị ở cấp cao nhất mà còn là định hướng chiến lược lâu dài, khẳng định vị thế của Việt Nam trong cộng đồng quốc tế. Để hiện thực hóa, Việt Nam cần một lộ trình chuyển đổi toàn diện: từ tái cấu trúc ngành năng lượng, đổi mới công nghệ sản xuất, phát triển giao thông xanh, đến thúc đẩy tiêu dùng bền vững và xây dựng khung chính sách tài chính phù hợp. Nhu cầu vốn cho tăng trưởng xanh giai đoạn 2021–2030 được Bộ Kế hoạch và Đầu tư ước tính lên tới khoảng 350 tỷ USD, tức mỗi năm cần huy động hàng chục tỷ USD để phục vụ chuyển đổi. Trong bối cảnh ngân sách Nhà nước còn hạn chế, hệ thống ngân hàng trở thành kênh dẫn vốn chủ lực, có vai trò định hướng và lan tỏa quá trình xanh hóa nền kinh tế.
Thực tiễn cho thấy, trong 10 năm trở lại đây, Việt Nam đã đạt được nhiều kết quả tích cực: đến năm 2023, công suất lắp đặt năng lượng tái tạo chiếm hơn 30% tổng công suất điện; một số doanh nghiệp lớn tiên phong triển khai mô hình kinh tế tuần hoàn, sản xuất sạch hơn; các đô thị như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng đã thí điểm phương tiện giao thông xanh, mở rộng không gian cây xanh và triển khai hạ tầng thân thiện môi trường. Tuy nhiên, khát vọng xanh của Việt Nam vẫn đối diện nhiều thách thức: tỷ trọng năng lượng hóa thạch vẫn cao, công nghệ sản xuất còn lạc hậu, nhận thức xã hội chưa đồng đều, năng lực quản trị môi trường của doanh nghiệp còn hạn chế, khung pháp lý về tài chính xanh và tín dụng xanh vẫn đang tiếp tục hoàn thiện. Để vượt qua rào cản này, sự tham gia chủ động và trách nhiệm của hệ thống ngân hàng là hết sức cần thiết. Ngân hàng không chỉ là trung gian dẫn vốn mà còn là “bộ lọc” định hướng, quyết định vốn sẽ chảy vào những ngành kinh tế nào, theo tiêu chí ra sao. Bằng việc áp dụng các chuẩn mực quốc tế về môi trường, xã hội và quản trị (ESG), ngân hàng có thể góp phần hạn chế đầu tư vào các lĩnh vực gây ô nhiễm, đồng thời khuyến khích doanh nghiệp chuyển đổi sang mô hình sản xuất xanh.
Trong hệ thống ngân hàng Việt Nam, Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) là đơn vị tiên phong đi đầu trong lĩnh vực tài chính xanh. Là ngân hàng thương mại Nhà nước chủ lực, BIDV luôn gắn hoạt động kinh doanh với trách nhiệm chính trị và sứ mệnh đồng hành cùng Chính phủ. Ngày 3/10/2023, Đảng ủy BIDV ban hành Nghị quyết số 27-NQ/ĐU, xác định phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và giảm phát thải carbon là nhiệm vụ chính trị xuyên suốt trong toàn hệ thống. Đây không chỉ là định hướng phát triển kinh doanh mà còn là cam kết thể hiện tầm nhìn chiến lược và sự đồng hành cùng quốc gia trong thực hiện cam kết Net Zero 2050.
Trên cơ sở đó, BIDV đã xây dựng và thực thi Chương trình hành động ESG giai đoạn 2023–2025, tầm nhìn 2030, coi “Ngân hàng xanh” là mục tiêu ưu tiên trong chiến lược phát triển. Ngân hàng thành lập đơn vị chuyên trách quản lý ESG theo thông lệ quốc tế và ban hành Khung quản lý rủi ro môi trường – xã hội (ESMS), trở thành ngân hàng đầu tiên tại Việt Nam áp dụng công cụ quản trị này trong thẩm định tín dụng. Đồng thời BIDV triển khai một loạt các giải pháp đồng bộ và toàn diện:
Tài chính xanh và huy động vốn quốc tế: Ngày 25/10/2023, BIDV phát hành thành công trái phiếu xanh theo chuẩn ICMA, trở thành ngân hàng đầu tiên tại Việt Nam làm được điều này. Khung trái phiếu xanh của BIDV được Moody’s xếp hạng rất cao, khẳng định uy tín quốc tế và mức độ minh bạch vượt trội. Đặc biệt, đây là đợt phát hành trái phiếu trong nước đầu tiên có khung trái phiếu xanh được Moody’s xếp hạng, đồng thời không có tài sản bảo đảm, không phải nợ thứ cấp và không cần bảo lãnh thanh toán, thể hiện năng lực tài chính vững mạnh và sự tin tưởng cao từ cộng đồng nhà đầu tư. Toàn bộ nguồn vốn thu được được phân bổ cho các dự án năng lượng tái tạo, tiết kiệm năng lượng, bảo vệ môi trường, đúng với tiêu chí xanh của BIDV.
Đồng hành cùng dự án xanh trong nước: Tính đến cuối năm 2023, BIDV đã tài trợ hàng trăm dự án điện gió, điện mặt trời tại Ninh Thuận, Bình Thuận, Tây Nguyên và duyên hải miền Trung, góp phần hình thành những trung tâm năng lượng xanh trọng điểm quốc gia. Ngân hàng còn triển khai nguồn vốn quốc tế như SUNREF, vốn ủy thác từ AFD để hỗ trợ các dự án hạ tầng đô thị, xử lý nước thải và giao thông thân thiện môi trường. Ngày 31/7/2024, BIDV tiếp tục ký kết Hạn mức tín dụng khí hậu trị giá 50 triệu EUR với Cơ quan Phát triển Pháp (AFD), bổ sung nguồn vốn dài hạn cho các dự án giảm thiểu biến đổi khí hậu tại Việt Nam.
Chuyển đổi số gắn với ngân hàng xanh: Không chỉ tập trung vào vốn tín dụng, BIDV còn đẩy mạnh mở rộng các kênh giao dịch số như SmartBanking, iBank, eBanking giúp khách hàng dễ dàng tiếp cận dịch vụ mà không cần di chuyển, qua đó tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải carbon và hạn chế sử dụng giấy tờ. Chính mỗi giao dịch số thành công đồng nghĩa với một hành động xanh, đóng góp trực tiếp vào nỗ lực giảm phát thải khí nhà kính trong hoạt động ngân hàng. Cùng với đó, BIDV triển khai văn phòng điện tử không giấy, hợp đồng điện tử, chữ ký số, trung tâm dữ liệu xanh và ứng dụng công nghệ điện toán đám mây. Những đổi mới này giúp ngân hàng không chỉ hiện đại hóa hoạt động mà còn nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên.
Thực hành sống xanh trên toàn hệ thống BIDV: BIDV đã phát động phong trào “Ngày làm việc xanh” trên toàn hệ thống. Hàng tháng, các chi nhánh và trụ sở chính đồng loạt triển khai các hoạt động như tắt toàn bộ thiết bị điện ngoài giờ, khuyến khích nhân viên sử dụng phương tiện công cộng hoặc xe đạp, hạn chế rác thải nhựa trong hội họp. Kết quả cho thấy, trong 3 năm qua, lượng giấy in nội bộ đã giảm gần 80%, tiết kiệm hàng chục tấn giấy, đồng nghĩa với việc giảm đáng kể phát thải CO₂ từ hoạt động vận hành. Không gian làm việc xanh, văn hóa sống xanh được lan tỏa rộng rãi, góp phần nâng cao nhận thức của cán bộ nhân viên và cộng đồng.
Những nỗ lực trên đã mang lại nhiều ý nghĩa sâu rộng. Một mặt, BIDV khẳng định vị thế tiên phong trong hệ thống ngân hàng Việt Nam, trở thành hình mẫu về tài chính xanh. Mặt khác, ngân hàng tạo dựng được niềm tin với các tổ chức quốc tế, mở rộng khả năng huy động vốn quốc tế cho các dự án trong nước. Quan trọng hơn, BIDV đang góp phần trực tiếp vào việc thực hiện cam kết Net Zero 2050 của Chính phủ, đồng hành cùng doanh nghiệp và người dân trên hành trình xanh hóa nền kinh tế.
Trong tầm nhìn dài hạn, BIDV xác định mục tiêu nâng tỷ trọng tín dụng xanh lên 25–30% tổng dư nợ vào năm 2030, phát triển đa dạng sản phẩm tài chính xanh như green bonds, green loans, tín dụng carbon và bảo hiểm xanh, đồng thời tham gia tích cực vào thị trường carbon trong nước. Ngân hàng cũng đặt mục tiêu trở thành trung tâm tài chính xanh khu vực, là cầu nối thu hút vốn quốc tế cho các dự án bền vững tại Việt Nam. Đây vừa là trách nhiệm chính trị, vừa là cơ hội chiến lược để BIDV nâng cao vị thế trong khu vực và quốc tế.
Có thể khẳng định, phát triển kinh tế xanh là xu thế tất yếu và là yêu cầu sống còn đối với Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hóa và biến đổi khí hậu ngày càng gay gắt. Trong tiến trình ấy, BIDV đã và đang chứng minh vai trò tiên phong, gắn lợi ích kinh doanh với trách nhiệm xã hội, biến cam kết thành hành động cụ thể. Từ việc ban hành nghị quyết, xây dựng khung quản trị ESG, phát hành trái phiếu xanh, tài trợ các dự án năng lượng tái tạo, đến chuyển đổi số và thực hành xanh trong nội bộ, BIDV đã tạo ra những kết quả rõ rệt, khẳng định uy tín và tầm vóc của một ngân hàng thương mại Nhà nước chủ lực. Với quyết tâm chính trị, tầm nhìn chiến lược và sự đồng hành của toàn hệ thống, BIDV đang góp phần hiện thực hóa khát vọng đưa Việt Nam trở thành quốc gia xanh, thịnh vượng và bền vững, đồng thời cùng cộng đồng quốc tế xây dựng một tương lai an toàn, công bằng và cân bằng với thiên nhiên.