Hội thảo về an sinh xã hội cho lao động nhập cư phi chính thức tại Hà Nội đã chỉ ra rằng nhóm này đối mặt với nhiều khó khăn về nhà ở và việc làm, đồng thời đề xuất các giải pháp từ cải thiện điều kiện thuê trọ đến giải quyết việc làm, nới lỏng chính sách mua nhà ở xã hội.
Lao động nữ nhập cư còn nhiều rào cản
Ngày 17/10, Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp và Hỗ trợ phát triển phụ nữ Hà Nội tổ chức hội thảo chia sẻ về một số chính sách an sinh xã hội và tiếp cận dịch vụ an sinh xã hội đối với lao động nhập cư tại Hà Nội.
Hội thảo có sự tham dự của nhiều chuyên gia và 150 đại biểu đại diện cho Hội LHPN phường Hà Đông, Thanh Xuân, Long Biên... các nhóm đồng nghiên cứu của dự án tại Hà Nội, TP Hồ Chí Minh và đại diện lao động nhập cư khu vực phi chính thức tại Hà Nội.
Toàn cảnh hội thảo chia sẻ về một số chính sách an sinh xã hội và tiếp cận dịch vụ an sinh xã hội đối với lao động nhập cư tại Hà Nội.
Hà Nội là TP có tốc độ đô thị hóa khá mạnh mẽ, song song với quá trình đô thị hóa là sự gia tăng lao động di cư từ nông thôn tới đô thị. Người dân ở khắp nơi lựa chọn Hà Nội để sinh sống và làm việc. Phát biểu khai mạc hội thảo, bà Nguyễn Thị Hảo - Giám đốc Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp và Hỗ trợ phát triển phụ nữ Hà Nội thuộc Ủy ban MTTQ TP Hà Nội, cho biết: Hà Nội đang có khoảng 1 triệu lao động di cư ở khu vực phi chính thức (đa số họ không có bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế...).
Lao động nhập cư đóng một vai trò quan trọng trong thị trường lao động tại Hà Nội. Họ không chỉ bổ sung lực lượng lao động cho các ngành nghề thiếu nhân lực, mà còn mang đến sự đa dạng về văn hóa và kỹ năng lao động. Nguồn lao động này đã bù đắp cho nguồn lực lao động nói chung ở Hà Nội khi họ luôn sẵn sàng tham gia vào những công việc mang tính chất lao động giản đơn, hoặc lao động nặng nhọc nhưng rất cần thiết cho sự phát triển kinh tế - xã hội.
Giám đốc Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp và Hỗ trợ phát triển phụ nữ Hà Nội Nguyễn Thị Hảo phát biểu khai mạc hội thảo.
Tuy nhiên, lao động nhập cư khu vực phi chính thức thường gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận các chính sách an sinh xã hội. Họ làm việc trong các ngành nghề không chính thức, thường xuyên phải đối mặt với những rủi ro về sức khỏe, an toàn lao động và thiếu các quyền lợi cơ bản mà người lao động chính thức được hưởng. Vì vậy, việc xây dựng và hoàn thiện các chính sách an sinh xã hội phù hợp cho nhóm này là rất cần thiết.
Tại hội thảo, các chuyên gia đã chia sẻ về một số chính sách an sinh xã hội liên quan tới lao động nhập cư tại Hà Nội. Các nhóm đồng nghiên cứu trong Dự án WODIMO cũng trình bày kết quả nghiên cứu về những khó khăn người lao động nhập cư gặp phải và khả năng tiếp cận chính sách của nhóm lao động này.
Cụ thể là, người lao động di cư chi phí thuê nhà trọ chiếm 20 - 30% thu nhập trong khi thu nhập chỉ từ khoảng 4,5 - 6 triệu đồng/tháng. Giá điện trung bình từ 4.200 đồng/kWh, cao hơn cả bậc cao nhất của quy định hiện hành về giá bán lẻ điện sinh hoạt; giá nước từ 50.000 - 100.000 đồng/người/tháng; cao hơn số tiền trung bình 1 người phải trả cho việc sử dụng nước sạch tại Hà Nội là 39.100 đồng/tháng, ở TP Hồ Chí Minh là 36.980 đồng/tháng. Tổng chi phí cho nơi ở và sinh hoạt tại TP có thể chiếm tới 1/3 thu nhập của người lao động di cư.
Lao động nữ di cư đặt câu hỏi tại Hội thảo chia sẻ về một số chính sách an sinh xã hội và tiếp cận dịch vụ an sinh xã hội đối với lao động nhập cư tại Hà Nội.
Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy, diện tích và chất lượng nhà ở rất thấp, người lao động di cư chủ yếu nấu ăn bằng nước máy; tắm, giặt bằng nước giếng khoan có màu và mùi khó chịu. Họ thường xuyên phải đối mặt với tình trạng một nhà tắm và vệ sinh chung cho từ 2 - 7 phòng, xếp hàng chờ đợi trong mệt mỏi.
Phụ nữ di cư gặp nhiều khó khăn khi tiếp cận việc làm bởi thông tin tuyển dụng thiếu rõ ràng. Lao động nữ di cư cũng thiếu kỹ năng, không có nơi gửi con nhỏ phù hợp với thời gian làm việc và điều kiện kinh tế. Do không có việc làm đã ảnh hưởng nặng nề đến kinh tế và tinh thần của phụ nữ di cư.
Đề xuất siết quản lý nhà trọ, hỗ trợ việc làm cho lao động di cư
Cùng với việc thông tin về kết quả nghiên cứu, các nhóm đồng nghiên cứu đề xuất một số giải pháp đối với lao động di cư. Đó là, yêu cầu chủ nhà ký hợp đồng thuê nhà bằng văn bản để đảm bảo quyền lợi cho người thuê phòng trọ; đưa ra khung giá nhà, quy định rõ ràng về giá điện, giá nước, diện tích nhà; các yêu cầu về an toàn, an ninh và vệ sinh môi trường. Người lao động di cư cần có các trung tâm thông tin về nhà ở để hỗ trợ tìm nhà tại các khu tập trung nhiều lao động di cư. Người lao động cũng cần được tư vấn pháp lý miễn phí về hợp đồng thuê nhà, quyền lợi và trách nhiệm của người thuê nhà.
Các chuyên gia trả lời câu hỏi của nhiều lao động nữ di cư.
Về việc làm và chuyển đổi số, các nhóm đồng nghiên cứu đề xuất nhà tuyển dụng và chính quyền địa phương kết hợp thiết lập “Trạm hỗ trợ thông tin” cung cấp thông tin việc làm, hỗ trợ phụ nữ di cư tại các khu dân cư có đông lao động di cư; tạo việc làm tại chỗ như may gia công, đóng gói, bán hàng online, giúp việc theo giờ. Các nhóm đồng nghiên cứu cũng đề xuất được hỗ trợ ứng dụng công nghệ thông tin đơn giản, dễ dùng, hướng dẫn làm hồ sơ xin việc bằng video...; tăng cường đào tạo kỹ năng ngắn hạn, tổ chức các lớp học kỹ năng miễn phí hoặc chi phí thấp.
Trả lời những câu hỏi của người lao động di cư về đăng ký mua nhà ở xã hội, bà Đỗ Thị Thanh Hương - Phó Cục trưởng Cục Kiểm tra văn bản và Xử lý vi phạm hành chính, Bộ Tư pháp cho hay: Nghị định số 100/2024/NĐ-CP hướng dẫn Luật Nhà ở về phát triển và quản lý nhà ở xã hội, có hiệu lực từ ngày 1/8/2024 đã bỏ quy định về điều kiện cư trú đối với người mua nhà ở xã hội. Đây là một thay đổi quan trọng giúp người dân dễ dàng tiếp cận hơn đối với nhà ở xã hội. Người mua nhà ở xã hội được phép trả góp, theo định lượng do chủ đầu tư quy định.
Về vấn đề giới thiệu việc làm, chuyên gia cao cấp Nguyễn Thị Ngọc Thanh – Trưởng phòng Đào tạo – Trưởng phòng Đào tạo, bồi dưỡng Trung tâm Đào tạo bồi dưỡng cán bộ công chức, viên chức - Bộ Nội vụ cho hay: các anh chị vào trang website của Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội thuộc Sở Nội vụ Hà Nội sẽ có thông tin chính thống về tuyển dụng lao động; người lao động có nhu cầu tìm việc sẽ được kết nối với DN. Người lao động có thể đến Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội để tham gia các phiên giao dịch việc làm từ thứ Hai đến thứ Sáu hàng tuần để được hỗ trợ hoặc kết nối trực tuyến. Hoặc người lao động kết nối việc làm ngay trên Facebook của Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội.
Các lao động nữ nhập cư ghi lại những khó khăn, thách thức mà họ đang gặp phải.
Phát biểu kết luận tại hội thảo, Giám đốc Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp và Hỗ trợ phát triển phụ nữ Hà Nội bà Nguyễn Thị Hảo cho biết, sẽ tiếp thu các ý kiến và có trách nhiệm để kiến nghị, đề xuất với các cơ quan chức năng trong việc giám sát, kiểm tra, thực thi chính sách pháp luật. Về chuyển đổi số, TP Hà Nội đang bước đầu triển khai cho nên chúng ta cùng nhau tiến hành và kiên trì.
Bà Nguyễn Thị Hảo cũng thông báo về việc tặng 15 suất học bổng học nghề cho các nữ lao động di cư và được bao ăn, ở. Các chị em sẽ được học một số nghề như xoa bóp bấm huyệt, nấu ăn, chăm sóc sắc đẹp, giúp việc gia đình... và có chứng chỉ hành nghề để đi làm việc, có thu nhập, đảm bảo an sinh xã hội.