Bộ Tài chính đề xuất giảm mức thu bổ sung tiền sử dụng đất thấp hơn dự thảo trước đó hoặc bỏ hoàn toàn quy định này. Đối với tiền sử dụng đất khi chuyển mục đích sử dụng đất của người dân, Bộ Tài chính cũng đề xuất giảm từ 50 - 70%.
Đất trong hạn mức chỉ nên thu 20%
Bộ Tài chính vừa trình Chính phủ dự thảo nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 103/2024 nhằm giảm thu bổ sung tiền sử dụng đất. Trong đó đề xuất giảm mức thu bổ sung tiền sử dụng đất xuống còn 3,6% thay vì 5,4% như dự thảo trước đó, và thậm chí bỏ hoàn toàn mức truy thu. Theo đó, Bộ Tài chính đưa ra 3 phương án. Phương án 1: Bỏ quy định về khoản thu bổ sung, chờ điều chỉnh trong sửa đổi luật Đất đai do đây là nội dung phức tạp, nhạy cảm và có tác động lớn đến ngân sách cũng như doanh nghiệp. Phương án 2: Giảm mức thu từ 5,4%/năm xuống 3,6%/năm, dựa trên các chỉ số kinh tế. Phương án 3: Giữ nguyên mức 5,4%/năm, bảo đảm trách nhiệm chia sẻ giữa nhà nước và người sử dụng đất.
Đối với trường hợp hộ gia đình, cá nhân khi chuyển mục đích sử dụng từ đất nông nghiệp lên đất ở, Bộ Tài chính đề xuất giảm đến 70% tiền sử dụng đất đối với đất ở trong hạn mức và giảm 50% tiền đất ngoài hạn mức.
TS Phạm Viết Thuận, Viện trưởng Viện Kinh tế tài nguyên và môi trường, nhận xét dự thảo lần này của Bộ Tài chính đã lắng nghe, tiếp thu phản ánh về khó khăn của người dân, nhất là các hộ gia đình ở vùng ven có nhu cầu xây nhà an cư, chia đất cho con cái hay có đất nông nghiệp xen kẽ trong khu dân cư hiện hữu. Ví dụ một miếng đất nông nghiệp rộng 91 m2 ở H.Củ Chi (cũ), TP.HCM, theo luật Đất đai 2013 khi chuyển mục đích số tiền sử dụng đất người dân phải nộp chỉ 91 triệu đồng. Nhưng theo hướng dẫn Nghị định 103/2024 và với bảng giá đất mới điều chỉnh của TP.HCM, người dân phải đóng hơn 1,1 tỉ đồng. Còn theo dự thảo sửa đổi Nghị định 103/2024, thì người dân đóng 30%, tương đương khoảng 350 triệu đồng.
Nhiều kiến nghị yêu cầu giảm thuế đất cho người dân, doanh nghiệp
ẢNH: ĐÌNH SƠN
Dù vậy, TS Phạm Viết Thuận kiến nghị nghiên cứu điều chỉnh tăng giá đất nông nghiệp tại các khu vực liền kề với đất ở, đất đô thị hoặc tại các khu vực đất nông nghiệp nhưng đã quy hoạch lên đất ở, đất sản xuất kinh doanh. Trường hợp người dân có đất nông nghiệp tại các khu vực đã quy hoạch cho phép lên đất ở cần xem xét một tỷ lệ phải đóng hợp lý để giảm nhẹ gánh nặng tài chính cho nhu cầu chính đáng của họ. Bởi hiện nay giá đất nông nghiệp trong bảng giá đất quá thấp so với giá thị trường. Đồng thời, ông Thuận cũng cho rằng cần xem xét lại giá đất ở trên bảng giá đất có phù hợp không hay quá cao so với thị trường.
Hoan nghênh đề xuất sửa đổi Nghị định 103 lần này của Bộ Tài chính vì đã tiếp thu ý kiến của Hiệp hội Bất động sản (BĐS) TP.HCM (HoREA) nhưng Chủ tịch HoREA Lê Hoàng Châu nhận xét quan điểm của Bộ Tài chính là chưa chuẩn vì không phải giảm mà phải là quy định mức thu. Bởi giảm lúc này nhưng có thể tăng lúc khác, còn mức thu là cố định. Do vậy, đối với hộ gia đình, cá nhân khi chuyển mục đích, nghị định cần quy định mức thu tiền sử dụng đất của đất ở trong hạn mức 20% và ngoài hạn mức 30%.
"Luật không nói giảm mà nói là thu theo bảng giá đất, nhưng không quy định tỷ lệ thu bao nhiêu. Do vậy cần quy định mức thu chứ không phải là giảm và Chính phủ có thẩm quyền quy định mức thu mà không cần sửa luật. Mức thu như vậy là "đẹp" vì đa số là đất do người dân tự tạo lập, đất của ông bà tổ tiên để lại. Thu như vậy có thể giúp giảm được gánh nặng cho người dân. Bởi theo số liệu hiện nay trên địa bàn TP.HCM (cũ) còn khoảng hơn 11.000 thửa đất chưa được cấp sổ hồng lần đầu. Như vậy, nếu giảm tỷ lệ thu cũng không ảnh hưởng nhiều đến nguồn thu ngân sách nhà nước", ông Lê Hoàng Châu đề xuất.
Bỏ thu tiền sử dụng đất bổ sung là hợp tình, hợp lý
Riêng 3 phương án của Bộ Tài chính về mức thu bổ sung, ông Lê Hoàng Châu cho rằng chưa thỏa đáng. Bởi luật Ban hành văn bản quy định rằng các luật ban hành sau mà quy định nghĩa vụ tài chính nặng hơn trước đây thì không được hồi tố. Nhưng dự thảo Nghị định 103 đề xuất giảm mức thu xuống 3,6%/năm từ ngày 1.8.2024 là ngày luật Đất đai 2024 có hiệu lực, trong khi các luật đất đai trước đây không quy định mức thu này. Do vậy đề nghị bỏ quy định thu 3,6% đối với những dự án đã có quyết định giao đất, cho thuê đất từ trước ngày 1.8.2024.
Chưa kể, đề xuất thu khoản này là không phù hợp pháp luật nên tính hợp pháp, hợp lý đều không có và cũng không hợp tình do việc chậm nộp không phải lỗi của doanh nghiệp mà lỗi của cơ quan chức năng. Trong khi căn cứ để thu 3,6% được lý giải dựa trên trung bình cộng của 3 chỉ số giai đoạn thi hành luật Đất đai 2013 (2014 - 2024) gồm: lãi suất tiền gửi trung bình kỳ hạn 1 - 6 tháng, CPI trung bình năm và tỷ lệ lạm phát trung bình cũng "trật lất", không ăn nhập vào khoản thu này.
"Ở đây người làm luật bị tâm lý ám ảnh, sợ trách nhiệm, sợ làm thất thoát ngân sách nhà nước nên cứ đề xuất thu cao để lỡ có vấn đề gì sau này mình không bị khiển trách, còn doanh nghiệp thì "sống chết mặc bay". Quan điểm làm luật như vậy là rất không được. Tôi tán thành phương án 1 là không thu và không cần phải sửa luật Đất đai 2024 vì quy định mức thu thuộc thẩm quyền của Chính phủ", ông Lê Hoàng Châu cho hay.