Từ ngày 1/1/2026, khi hộ kinh doanh chuyển sang kê khai thuế theo doanh thu, yêu cầu thông báo và giám sát tài khoản ngân hàng trở thành nội dung được quan tâm. Theo chuyên gia, đây là bước đi cần thiết để minh bạch dòng tiền kinh doanh.
Kê khai tài khoản kinh doanh là yêu cầu tất yếu
Tại dự thảo Nghị định quy định về khai, tính, khấu trừ và nộp thuế, sử dụng hóa đơn điện tử đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh, Bộ Tài chính đề xuất hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có trách nhiệm thông báo cho cơ quan thuế tất cả các số tài khoản liên quan đến sản xuất, kinh doanh.
Trao đổi với PV VietNamNet, ông Lê Văn Tuấn, Giám đốc Công ty TNHH Kế toán Thuế Keytas, cho hay, xóa thuế khoán, chuyển sang hình thức kê khai thuế theo doanh thu đối với hộ kinh doanh từ ngày 1/1/2026 thì yêu cầu giám sát tài khoản kinh doanh là cần thiết.
Cũng như doanh nghiệp, trước đây, doanh nghiệp thường được yêu cầu thông báo các số tài khoản có phát sinh giao dịch kinh doanh cho cơ quan thuế hoặc Sở Kế hoạch và Đầu tư - nơi đăng ký kinh doanh. Sau này, khi doanh nghiệp mở tài khoản ngân hàng, thông tin tài khoản được gắn với mã số thuế nên không cần thông báo riêng nữa.
Cơ quan thuế không biết cụ thể giao dịch trong tài khoản của doanh nghiệp. Chỉ khi doanh nghiệp có dấu hiệu trốn thuế hay nợ thuế, ngành thuế có thể phối hợp với ngân hàng để phong tỏa tài khoản của doanh nghiệp, hoặc khi thanh kiểm tra thuế có thể yêu cầu sao kê tài khoản doanh nghiệp để đối chiếu nghĩa vụ thuế...
Chuyên gia cho rằng, hộ kinh doanh phải kê khai mọi tài khoản liên quan đến kinh doanh là cần thiết. Ảnh: Nguyễn Lê
“Hộ kinh doanh cũng giống như doanh nghiệp, là đối tượng phát sinh nghĩa vụ thuế từ kinh doanh. Do đó, việc yêu cầu hộ kinh doanh thông báo cho cơ quan thuế tất cả các số tài khoản liên quan đến sản xuất, kinh doanh là bình thường. Điều này giúp cơ quan thuế nắm rõ số lượng tài khoản phục vụ hoạt động kinh doanh của hộ kinh doanh.
Về cơ bản, cơ quan thuế chỉ quan tâm dòng tiền kinh doanh của hộ kinh doanh để giám sát nghĩa vụ thuế. Còn dòng tiền cá nhân của hộ kinh doanh, cơ quan thuế không quan tâm, không được quyền tiếp cận, trừ khi có dấu hiệu trốn thuế”, ông Tuấn nói.
Đồng quan điểm, Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật Anvi, cũng cho rằng hộ kinh doanh phải thông báo cho cơ quan thuế tất cả các số tài khoản liên quan đến kinh doanh là đương nhiên, là bắt buộc.
Nguyên tắc kinh doanh là phải kê khai đầu ra, đầu vào, hóa đơn chứng từ, kế toán, nộp thuế... nên hộ kinh doanh dùng bao nhiêu tài khoản để kinh doanh thì kê khai bấy nhiêu. Về nguyên tắc, hộ kinh doanh nên dùng một tài khoản là phù hợp nhất.
“Hộ kinh doanh có doanh thu 10 triệu hay 10 tỷ đồng cũng phải cung cấp số tài khoản như nhau. Không kê khai tài khoản thì đừng kinh doanh nữa. Kê khai tài khoản là việc không liên quan đến nộp thuế nhiều hay ít, mà làm việc gì cũng cần kê khai trung thực”, ông Đức nêu rõ.
Nên sử dụng tài khoản ngân hàng riêng phục vụ kinh doanh
Khuyến cáo tới hộ kinh doanh, ông Lê Văn Tuấn lưu ý, cần sử dụng tài khoản riêng của hộ kinh doanh để phục vụ cho hoạt động kinh doanh; không nên dùng tài khoản cá nhân để nhận tiền bán hàng, cung cấp dịch vụ, cũng như hạn chế việc rút tiền và chuyển tiền từ tài khoản của hộ kinh doanh sang tài khoản cá nhân và ngược lại.
“Điều này có thể gây nhiễu loạn và khó phân biệt dòng tiền doanh thu, chi phí của hộ kinh doanh. Hộ kinh doanh nên sử dụng tài khoản ngân hàng như cách doanh nghiệp đang làm. Theo đó, tất cả các khoản thu chi liên quan đến hoạt động của hộ kinh doanh cần thực hiện bằng tài khoản của hộ kinh doanh, không thực hiện tài khoản cá nhân”, ông Tuấn nói.
Theo ông Tuấn, việc tách bạch tài khoản này sẽ thuận lợi cho hộ kinh doanh khi thanh kiểm tra thuế định kỳ hoặc khi giải thể, đóng giấy phép hộ kinh doanh. Bởi lẽ, khi hộ kinh doanh đóng giấy phép kinh doanh thì cần thực hiện bước hoàn tất nghĩa vụ thuế (tức là không còn nợ thuế) với cơ quan thuế. Mà để thực hiện bước này, cơ quan thuế thường yêu cầu sao kê tài khoản ngân hàng cho giai đoạn trước đây để xác minh nghĩa vụ thuế.
“Khi dòng tiền càng không minh bạch thì càng không có lợi cho hộ kinh doanh. Nhiều dòng tiền đổ dồn vào tài khoản của hộ kinh doanh, trong đó có cả dòng tiền chuyển khoản của hoạt động cá nhân, không liên quan hoạt động kinh doanh hay thu nhập của hộ kinh doanh, hiển nhiên, dòng tiền cá nhân này không phát sinh nghĩa vụ thuế. Nhưng vấn đề là, sau 3-5 năm nữa liệu có còn nhớ đó là dòng tiền gì để giải trình không.
Khi đó, rủi ro là các nguồn tiền này bị ấn định nghĩa vụ thuế oan, cho dù bản chất không phát sinh nghĩa vụ thuế”, ông Tuấn nhấn mạnh.