'Nên đưa AI vào tiểu học nhưng cần lộ trình thận trọng'

Tại họp báo tháng 9 của Bộ Khoa học và Công nghệ cuối tuần qua, ông Hồ Đức Thắng cho biết một trong những nội dung của chiến lược AI mà Bộ đang soạn thảo là phổ cập, đưa AI vào tất cả cấp giáo dục, không riêng tiểu học.

Theo ông, việc đưa AI vào bậc tiểu học cần thiết, song phải có cách làm phù hợp, không nên kỳ vọng đào tạo "kỹ sư nhí". Thay vào đó, "trẻ cần trang bị ba năng lực cơ bản: hiểu AI là gì, biết dùng an toàn và có trách nhiệm, và phát huy sáng tạo khi tương tác với công nghệ".

Để đạt mục tiêu trên, ông nhận định chỉ cần lồng ghép 5-10 giờ học mỗi năm vào các môn học hoặc hoạt động trải nghiệm, thay vì tạo thành môn học riêng. Cách tiếp cận này tương tự mô hình Singapore triển khai từ năm 2025.

Trả lời câu hỏi của phóng viên, ông cho rằng "không thể để trẻ nhỏ tự do sử dụng ChatGPT". Theo Viện trưởng Công nghệ số và Chuyển đổi số Quốc gia, ở lứa tuổi này, các em chưa có khả năng sàng lọc thông tin, nên mọi nội dung AI trong giảng dạy đều tiềm ẩn rủi ro. Vì vậy, khi đưa vào cấp tiểu học cần xây dựng danh mục nội dung phù hợp, có cơ chế kiểm duyệt chặt chẽ trước khi áp dụng, nhằm bảo đảm chuẩn mực đạo đức ở mức cao nhất.

"Yếu tố an toàn phải đặt lên hàng đầu", ông nhấn mạnh. "Cần thiết lập hàng rào giám sát và độ tuổi - học sinh không được tự do sử dụng công cụ AI tạo sinh mà phải qua tài khoản nhà trường, dưới sự hướng dẫn của giáo viên". Hàng rào thứ hai gồm công cụ an toàn - chỉ dùng phần mềm trong "danh mục trắng" đã được thẩm định, kiểm duyệt nội dung và bảo mật dữ liệu.

Giáo viên cũng là yếu tố quyết định. Công nghệ không thể thay thế người thầy. Do đó, ông Hồ Đức Thắng đề xuất xây dựng chương trình đào tạo chuẩn hóa, hình thành khoảng 1.000 "giáo viên hạt nhân" về AI để lan tỏa trên toàn quốc, giống như mô hình Estonia đang áp dụng.

Từ kinh nghiệm quốc tế, ông đánh giá Singapore chú trọng dạy theo mô-đun ngắn, Estonia đặt trọng tâm vào đào tạo giáo viên, Hàn Quốc từng vội vàng thay sách giáo khoa bằng ứng dụng nhưng không hiệu quả, còn Mỹ thành công nhờ bảo đảm hạ tầng Internet đồng đều cho mọi trường học. Với Việt Nam, hạ tầng là điều kiện tiên quyết để tránh bất bình đẳng từ bậc tiểu học, bởi nếu vùng sâu vùng xa thiếu Internet, trẻ em nơi đây khó tiếp cận AI như học sinh thành phố.

Để đưa AI vào cấp tiểu học, ông đề xuất lộ trình 5 bước: xác định mục tiêu vừa sức, thiết lập hàng rào an toàn, tập trung đào tạo giáo viên, học hỏi có chọn lọc kinh nghiệm quốc tế, và triển khai thí điểm 18-24 tháng trước khi nhân rộng toàn quốc.

Trước đó, tại hội thảo AI đầu tháng 9, ông Trương Gia Bình, Chủ tịch FPT, kiến nghị cần thay đổi cách dạy, cách học và cách đánh giá học sinh. Theo ông, học sinh có thể học qua các cuộc đối thoại giữa người và máy, thảo luận với thầy cô để chọn "AI nào" giải quyết vấn đề, nhường việc giải bài toán cụ thể cho máy.

Chủ tịch FPT đánh giá việc chấm điểm cũng có thể dựa trên quá trình học sinh tương tác với AI và giáo viên thay vì chỉ qua kết quả cuối kỳ. "Cách dạy này giúp trẻ lớn lên cùng AI và sẵn sàng thích nghi với mọi biến đổi của tương lai", ông nhận định.

Tại hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai thực hiện 4 nghị quyết của Bộ Chính trị, ngày 16/9, Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu định hướng đưa AI vào giảng dạy ngay từ lớp 1, với tinh thần "vừa học, vừa chơi". Ông xem đây là một trong những đổi mới quan trọng để đột phá phát triển giáo dục, đào tạo.