Vấn đề bình đẳng giới trong các gia đình truyền thống tại Việt Nam

Gia đình truyền thống Việt Nam thường có nhiều thế hệ cùng chung sống, tạo thành một cấu trúc xã hội phức tạp.

Trong bối cảnh này, các phong tục, tập quán được xây dựng dựa trên mối quan hệ huyết thống, từ mối quan hệ trực hệ với ông bà đến quan hệ dòng họ và rộng hơn là quan hệ làng xã, cộng đồng dân tộc. Những mối quan hệ này vẫn được duy trì và phát triển qua nhiều thế hệ, tạo nên một nền tảng văn hóa đặc sắc nhưng cũng chứa đựng những bất cập về bình đẳng giới. Sự tồn tại của tổ chức gia đình mở rộng với những quy định ràng buộc chặt chẽ theo dòng họ và bị chi phối bởi chế độ “gia trưởng” đã tạo ra một cấu trúc trong đó các thành viên có vị thế khác nhau. Điều này dẫn đến việc rất khó để có sự bình đẳng thực sự trong gia đình.

Trong gia đình truyền thống, người phụ nữ thường phải chịu áp lực lớn từ xã hội và gia đình. Thực trạng tảo hôn, ép kết hôn, áp lực sinh con trai và tình trạng đa thê vẫn diễn ra phổ biến trong nhiều khu vực. Những phong tục này không chỉ vi phạm quyền lợi của phụ nữ mà còn ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ em gái, khi chúng không được tạo điều kiện để học tập và phát triển bản thân một cách đầy đủ. Theo một số nghiên cứu, tỷ lệ tảo hôn ở Việt Nam vẫn còn cao, đặc biệt ở các vùng nông thôn và miền núi, nơi mà những tập quán lạc hậu vẫn còn tồn tại.

Nền văn hóa dân tộc Việt Nam đã chịu sự tác động từ nhiều hệ tư tưởng, văn hóa khác nhau. Đạo thờ Mẫu và Đạo thờ cúng tổ tiên, bên cạnh triết lý Phật giáo, đã đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành các giá trị văn hóa. Tuy nhiên, ảnh hưởng sâu sắc nhất đến cấu trúc gia đình và quan hệ giới tính có lẽ là tư tưởng Nho giáo. Hệ giá trị theo Nho giáo đã hình thành trong xã hội Việt Nam, trong đó mọi người bị trói buộc bởi năm mối quan hệ: vua – tôi, cha – con, vợ – chồng, anh – em, bạn – bè. Những mối quan hệ này không chỉ phản ánh thực tế gia đình mà còn cả quan hệ xã hội. Trong xã hội phong kiến, mối quan hệ gia đình được củng cố bởi chế độ tông pháp và chế độ gia trưởng. Trong đó, quyền hành của người cha, người chồng là tuyệt đối, trong khi vị thế của người phụ nữ, người vợ thường bị xem nhẹ.

Thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến bị chèn ép bởi những quy định ngặt nghèo. Một trong những đạo luật mà phụ nữ phải tuân thủ là “Đạo Tam tòng – Tứ Đức”, thể hiện sự bất bình đẳng đối với phụ nữ. Đạo Tam tòng yêu cầu phụ nữ phải tuân thủ ba nguyên tắc: tại gia phục tùng cha, xuất giá phục tùng chồng, và phu tử phục tùng con trai. Mặc dù hiện tượng này ngày nay không còn phổ biến, nhưng vẫn tiềm ẩn trong tư tưởng của các thế hệ sau, ảnh hưởng đến cách ứng xử và quan niệm về vai trò của phụ nữ trong gia đình. Thực hành Tứ Đức, bao gồm Công (lao động), Dung (vẻ đẹp), Ngôn (ngôn ngữ), và Hạnh (đạo đức), có mặt tích cực trong việc giúp phụ nữ trở nên khéo léo và chăm chỉ. Tuy nhiên, mục đích chính của giáo dục này chủ yếu nhằm trang bị cho phụ nữ những kỹ năng cần thiết để thực hiện bổn phận làm vợ, làm dâu.

Mặt hạn chế trong nội dung giáo dục của Nho giáo đã tạo ra một xã hội với những con người có thể trở nên bảo thủ, trì trệ hoặc nhẫn nhục, cam chịu. Điều này làm cho việc thực hiện bình đẳng giới giữa phụ nữ và nam giới trở nên khó khăn. Những mối quan hệ “ấm cúng” kiểu gia đình gia trưởng không chỉ hạn chế sự phát triển của cá nhân mà còn cản trở sự tham gia của họ vào các hoạt động xã hội, từ đó duy trì sự tồn tại lâu dài của kiểu gia đình truyền thống.

Bước sang thời kỳ công nghiệp hóa và hiện đại hóa, gia đình Việt Nam đã có sự chuyển mình rõ rệt từ mô hình gia đình truyền thống sang gia đình hiện đại. Với sự gia tăng giao lưu và hội nhập quốc tế, quy mô gia đình trở nên gọn hơn. Quan hệ giữa các thành viên trong gia đình ngày càng dân chủ hơn, và quan hệ giữa vợ và chồng cũng trở nên bình đẳng hơn. Nhận thức về tình yêu, hôn nhân và vai trò của phụ nữ trong gia đình đang có nhiều chuyển biến tích cực.

Tuổi kết hôn lần đầu của thanh niên, đặc biệt là phụ nữ, đã được nâng cao, tạo điều kiện cho họ có nhiều thời gian học tập và tích lũy kinh nghiệm trước khi bước vào cuộc sống gia đình. Tỷ lệ phụ nữ được thực hiện quyền bình đẳng về kinh tế, việc làm và hưởng thành quả lao động ngày càng cao. Sự tự do trong tình yêu và hôn nhân được tôn trọng trên cơ sở bình đẳng giới và được pháp luật bảo vệ, từ đó nâng cao vị thế của người phụ nữ trong gia đình và xã hội.

Tuy nhiên, bất bình đẳng giới vẫn còn tồn tại trong nhiều khía cạnh của đời sống gia đình. Mặc dù có những tiến bộ, nhưng vẫn còn những định kiến và áp lực xã hội đối với phụ nữ, từ việc phân công công việc nhà đến việc ra quyết định trong gia đình. Nhiều nghiên cứu cho thấy rằng phụ nữ vẫn phải gánh chịu gánh nặng công việc nhà nhiều hơn nam giới, điều này gây ra sự căng thẳng và mệt mỏi cho họ.

Để thực hiện bình đẳng giới trong gia đình, cần có sự thay đổi từ gốc rễ. Điều này bao gồm việc thay đổi nhận thức của cộng đồng về vai trò của phụ nữ trong gia đình và xã hội, cũng như việc giáo dục giới tính cho thế hệ trẻ. Các chương trình giáo dục cần được thiết kế để nâng cao nhận thức về bình đẳng giới, giúp phụ nữ hiểu rõ quyền lợi và nghĩa vụ của mình trong gia đình và xã hội.

Ngoài ra, cần có sự hỗ trợ từ chính phủ và các tổ chức xã hội trong việc thực hiện các chính sách bảo vệ quyền lợi của phụ nữ và trẻ em. Các chương trình hỗ trợ kinh tế, đào tạo nghề và nâng cao kỹ năng cho phụ nữ sẽ giúp họ tự tin hơn trong việc tham gia vào các hoạt động kinh tế và xã hội.

Cuối cùng, việc thực hiện bình đẳng giới trong gia đình không chỉ là một yêu cầu cấp thiết mà còn là một mục tiêu quan trọng để xây dựng một xã hội công bằng và tiến bộ. Cần tiếp tục đẩy mạnh giáo dục về bình đẳng giới và nâng cao nhận thức của cộng đồng về vai trò và vị trí của phụ nữ trong gia đình và xã hội, từ đó góp phần vào việc xóa bỏ những tập quán lạc hậu và xây dựng một gia đình hạnh phúc, bình đẳng. Chỉ khi mọi thành viên trong gia đình được tôn trọng và có cơ hội phát triển như nhau, xã hội mới có thể tiến tới sự phát triển bền vững và hòa bình.

Vụ Gia đình - Bộ Văn Hóa Thể Thao và Du lịch phối hợp thực hiện

Theo Viện KH-CS&PL Copy link

Bình luận bài viết

5.0 (0 đánh giá)
5
0
4
0
3
0
2
0
1
0
Chưa có file đính kèm
Đánh giá bài viết

Các bài viết khác

Công ty Cổ phần Khu Công Nghiệp Hố Nai - Đơn vị đồng hành cùng Pháp luật Chính sách

Công ty Cổ phần Khu Công Nghiệp Hố Nai là đơn vị đã luôn đồng hành cùng Pháp luật Chính sách - VIện KH Chính sách & Pháp luật trong suốt thời gian qua.
08/04/2025

Viện KH-CS&PL công bố các quyết định về công tác nhân sự

Chiều 7/3, tại Hà Nội, Viện Khoa học Chính sách và Pháp luật tổ chức lễ công bố quyết định bổ nhiệm cán bộ. Đồng chí Doãn Hồng Dương - Phó Viện trưởng, Tổng phụ trách Đặc san KH Chính sách Pháp luật dự và chủ trì buổi lễ.
11/03/2025

Viện KH-CS&PL ra mắt quỹ "Vì ngày mai tươi sáng"

Ngày 7/3/2025, Đặc san Khoa học Chính sách Pháp Luật (Viện Khoa học Chính sách và Pháp luật) tổ chức buổi lễ giới thiệu và ra mắt quỹ "Vì ngày mai tươi sáng", đánh dấu một cột mốc mới trong quá trình phát triển của đặc san nói riêng và Viện nói chung.
07/03/2025

Lẩu nấm Gia Khánh - vị ngon lưu luyến chốn Kinh kỳ

Tôi có người chị xa xứ đã nhiều năm, nay trở lại Hà Thành ngỏ ý muốn được thưởng thức ẩm thực theo xu hướng bổ dưỡng, thanh đạm, ưu tiên những món ăn có tiêu chí đảm bảo sự hòa quyện giữa các loại nấm giàu vitamin và khoáng chất…
18/02/2025

Quận Hải An đón nhận Bằng xếp hạng Di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt Khu vực Từ Lương Xâm – Căn cứ bản doanh của Ngô Quyền năm 938

Tối 12/2, tại Khu Di tích Từ Lương Xâm (phường Nam Hải), Quận Hải An long trọng tổ chức Lễ đón nhận Bằng xếp hạng Di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt Khu vực Từ Lương Xâm – Căn cứ bản doanh của Ngô Quyền năm 938 và Khai mạc Lễ hội truyền thống Từ Lương Xâm năm 2025, Kỷ niệm 1087 năm chiến thắng Bạch Đằng, 1081 năm Ngày mất của Đức vương Ngô Quyền.
13/02/2025

Mê Linh - Hà Nội: UBND Thị trấn Quang Minh phát động phong trào Tết trồng cây “Đời đời nhớ ơn Bác Hồ” xuân Ất tỵ 2025

Trong không khí vui tươi, phấn khởi của những ngày đầu xuân Ất tỵ năm 2025, hưởng ứng lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh “Mùa xuân là Tết trồng cây, làm cho đất nước càng ngày càng xuân”.
11/02/2025

Hà Nội: UBND Thị trấn Quang Minh (Mê Linh) phát động phong trào thi đua “Sáng – Xanh - Sạch – Đẹp”

Sáng ngày 11/01/2025, Đảng ủy – HĐND - UBND và Ủy ban MTTQ thị trấn Quang Minh (huyện Mê Linh, Hà Nội) đã long trọng tổ chức lễ phát động ra quân triển khai thực hiện tổng vệ sinh môi trường trên địa bàn.
11/01/2025

Công bố Quy hoạch chung Tà Xùa - Kỳ vọng đổi đời của đồng bào H'Mông Tây Bắc

Ngày 3/1/2025, tại huyện Bắc Yên, tỉnh Sơn La đã diễn ra lễ công bố Quy hoạch chung du lịch Tà Xùa - dự án quy hoạch đầu tiên ở độ cao 1.600m được thực hiện bởi người Việt Nam. Lễ công bố có sự tham gia của Đại diện Viện Khoa học Chính sách & Pháp luật. Quy hoạch do Sở Xây Dựng tỉnh Sơn La chủ trì, kết hợp cùng các đơn vị tư vấn để quy hoạch chung cho du lịch Tà Xùa.
03/01/2025

Nỗ lực thúc đẩy bình đẳng giới thông qua "Dự án 8"

Dự án 8 “Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em” do Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam chủ trì là một sáng kiến quan trọng nhằm nâng cao bình đẳng giới, bảo vệ quyền lợi và lợi ích hợp pháp của phụ nữ và trẻ em, đặc biệt là trong các vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.
28/12/2024

Bình đẳng giới trong gia đình: Hành trình cùng nhau xây dựng một xã hội công bằng

Bình đẳng giới là một khái niệm quan trọng, không chỉ nhằm nâng cao quyền lợi cho phụ nữ mà còn tạo ra một môi trường công bằng cho cả nam và nữ. Hành trình hướng tới bình đẳng giới không phải là cuộc chiến chống lại đàn ông hay giành quyền cho phụ nữ, mà là một sự hợp tác, nơi cả hai giới cùng nhau tháo gỡ những rào cản vô hình và phá bỏ những khuôn mẫu sai lệch.
28/12/2024

Bình đẳng giới và hạnh phúc gia đình

Bình đẳng giới và hạnh phúc gia đình là hai khái niệm có mối quan hệ chặt chẽ, ảnh hưởng lẫn nhau trong việc xây dựng một xã hội công bằng và hạnh phúc. Trong bối cảnh hiện nay, các vấn đề liên quan đến bình đẳng giới ngày càng thu hút sự chú ý của xã hội, đặc biệt là trong môi trường gia đình. Tuy nhiên, định kiến giới và tư tưởng trọng nam khinh nữ vẫn còn tồn tại khá phổ biến, gây ra nhiều hệ lụy cho sự phát triển của gia đình và xã hội. Bài viết này sẽ phân tích những biểu hiện của định kiến giới trong gia đình, tác động của nó đến hạnh phúc gia đình, và các quy định pháp luật liên quan đến bình đẳng giới.
27/12/2024

Những điều cần biết về giáo dục bình đẳng giới và phòng, chống bạo lực trong gia đình

Trong bối cảnh xã hội hiện đại, bạo lực gia đình đã trở thành một vấn đề nhức nhối, ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của cộng đồng và gia đình. Để giải quyết tình trạng này, giáo dục về phòng, chống bạo lực gia đình không chỉ cần thiết mà còn phải bảo đảm yêu cầu về bình đẳng giới theo quy định của pháp luật. Bài viết này sẽ phân tích các quy định của pháp luật liên quan đến giáo dục phòng, chống bạo lực gia đình, đồng thời làm rõ vai trò của bình đẳng giới trong nội dung giáo dục này.
27/12/2024