Bình đẳng giới là một vấn đề quan trọng, không chỉ trong bối cảnh xã hội rộng lớn mà còn ngay trong môi trường gia đình.
Gia đình là nơi đầu tiên mà mỗi cá nhân tiếp xúc, nơi hình thành những giá trị, chuẩn mực và hành vi liên quan đến giới tính. Nhận thức về bình đẳng giới trong gia đình có vai trò quyết định đến hành vi và thái độ của các thế hệ sau. Sự hình thành những giá trị này bắt đầu từ những ngày đầu đời, khi trẻ em được nuôi dưỡng và giáo dục trong môi trường gia đình. Hành vi của cha mẹ và ông bà sẽ trở thành hình mẫu cho trẻ em, ảnh hưởng sâu sắc đến quan điểm của chúng về giới.
Trong nhiều gia đình Việt Nam, các chuẩn mực giới truyền thống vẫn chi phối cách ứng xử và vai trò của nam và nữ. Nam giới thường được giáo dục để trở nên quyết đoán và lãnh đạo, trong khi nữ giới lại được dạy về sự phục tùng và chăm sóc. Những giá trị này, nếu không được điều chỉnh, sẽ tiếp tục được truyền lại cho các thế hệ kế tiếp, tạo nên một vòng luẩn quẩn của bất bình đẳng. Theo báo cáo của Tổng cục Thống kê Việt Nam (2021), khoảng 87% phụ nữ cho biết họ phải chịu trách nhiệm chính trong việc chăm sóc gia đình, trong khi chỉ 38% nam giới chia sẻ công việc này. Điều này cho thấy sự phân chia công việc trong gia đình thường dựa vào giới tính, dẫn đến việc phụ nữ phải gánh vác nhiều trách nhiệm hơn.
Bất bình đẳng giới không chỉ gây ảnh hưởng đến phụ nữ mà còn ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của trẻ em. Nghiên cứu của UN Women (2020) cho thấy trẻ em lớn lên trong gia đình có sự phân biệt đối xử thường có xu hướng tái tạo những hành vi đó trong tương lai. Khi trẻ em chứng kiến cha mẹ có những hành vi phân biệt, chúng sẽ dễ dàng tiếp thu những quan điểm sai lệch về giới, từ đó hình thành những định kiến và hành vi tiêu cực trong các mối quan hệ của chính mình.
Việc giáo dục về bình đẳng giới trong gia đình không chỉ là trách nhiệm của mẹ mà còn của cả cha và ông bà. Khi các bậc phụ huynh thực hiện các hành vi bình đẳng, như chia sẻ công việc nhà hoặc cùng nhau quyết định các vấn đề trong gia đình, điều này sẽ tạo ra một môi trường tích cực cho trẻ em học hỏi. Họ sẽ cảm thấy rằng cả nam và nữ đều có giá trị và có thể đóng góp cho gia đình một cách bình đẳng. Ngược lại, nếu có sự phân biệt trong cách giáo dục, như việc ưu ái con trai hơn con gái trong việc học hành hoặc chăm sóc, trẻ em sẽ dễ dàng tiếp thu những quan điểm sai lệch về giới.
Gia đình cũng đóng vai trò quan trọng trong việc truyền tải các giá trị văn hóa và xã hội liên quan đến giới. Những bài học đầu tiên về tôn trọng và bình đẳng thường được dạy trong gia đình. Nếu cha mẹ có thể thể hiện sự tôn trọng lẫn nhau và đối xử công bằng với con cái, trẻ em sẽ học được cách cư xử tương tự trong các mối quan hệ của mình. Những hành vi như chia sẻ công việc nhà, quyết định chung về chi tiêu hay nuôi dạy con cái sẽ giúp trẻ em hiểu rằng bình đẳng giới là điều bình thường và cần thiết trong cuộc sống hàng ngày.
Ngoài ra, việc nâng cao nhận thức về bình đẳng giới trong gia đình cũng cần đến sự hỗ trợ từ cộng đồng và các tổ chức xã hội. Các chương trình giáo dục và tuyên truyền về bình đẳng giới có thể được tổ chức tại địa phương, nhằm giúp các gia đình nhận thức rõ hơn về vai trò và tầm quan trọng của bình đẳng giới. Nghiên cứu của Viện Khoa học Lao động và Xã hội (2021) chỉ ra rằng các chương trình đào tạo cho cha mẹ về bình đẳng giới đã giúp cải thiện nhận thức và hành vi của họ, tạo ra một môi trường gia đình tích cực hơn cho trẻ em.
Để thực hiện bình đẳng giới trong gia đình, cần có sự tham gia của tất cả các thành viên. Cha mẹ cần phải là những tấm gương về hành vi bình đẳng, không chỉ trong lời nói mà còn trong hành động. Các chương trình giáo dục và tuyên truyền về bình đẳng giới cũng cần được triển khai trong cộng đồng để hỗ trợ các gia đình trong việc thay đổi nhận thức. Điều này có thể bao gồm các buổi hội thảo, lớp học, hoặc các hoạt động cộng đồng nhằm nâng cao nhận thức về vai trò của gia đình trong việc giáo dục bình đẳng giới.
Khi gia đình trở thành môi trường giáo dục tích cực về bình đẳng giới, điều này sẽ có tác động sâu sắc đến xã hội. Một xã hội mà ở đó mọi người đều được tôn trọng và có cơ hội bình đẳng sẽ góp phần xây dựng một tương lai công bằng và bền vững hơn. Việc thay đổi nhận thức về bình đẳng giới trong gia đình cần phải được xem là một nhiệm vụ cấp bách, không chỉ vì lợi ích của phụ nữ mà còn vì sự phát triển toàn diện của cả nam và nữ.
Tóm lại, gia đình có vai trò vô cùng quan trọng trong việc hình thành và phát triển nhận thức về bình đẳng giới. Để xây dựng một xã hội bình đẳng, bắt đầu từ gia đình là bước đi cần thiết. Khi mỗi gia đình trở thành một môi trường giáo dục tích cực về bình đẳng giới, chúng ta sẽ tiến gần hơn đến việc xóa bỏ bất bình đẳng giới trong xã hội. Sự thay đổi này không chỉ mang lại lợi ích cho nữ giới mà còn cho toàn bộ gia đình và xã hội, góp phần xây dựng một tương lai công bằng và bền vững hơn.
Vụ Gia đình - Bộ Văn Hóa Thể Thao và Du lịch phối hợp thực hiện
Tài liệu tham khảo:
(1) Tổng cục Thống kê Việt Nam, 2021. "Báo cáo tình hình bình đẳng giới tại Việt Nam
(2) UN Women, 2020. "Gender Equality in Vietnam: Progress and Challenges
(3) Viện Khoa học Lao động và Xã hội, 2021. "Nghiên cứu về bạo lực đối với phụ nữ ở Việt Nam
(4) Ngân hàng Thế giới, 2018. "The Economic Costs of Gender-Based Violence in Vietnam