Thượng tướng Nguyễn Văn Long nêu thực tế nhiều thủ tục hành chính và cơ quan lạm dụng yêu cầu người dân cung cấp lý lịch tư pháp. Vì vậy, việc sửa đổi Luật Lý lịch tư pháp sẽ khắc phục tình trạng này.
Nội dung này được Thượng tướng Nguyễn Văn Long, Thứ trưởng Bộ Công an, đề cập tại phiên họp thứ 49 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, sáng 5/9, khi cho ý kiến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Lý lịch tư pháp.
Khắc phục tình trạng lạm dụng phiếu lý lịch tư pháp số 2
Theo Thứ trưởng Bộ Công an, Luật Lý lịch Tư pháp được ban hành năm 2009, qua 15 năm thực hiện đã có nhiều nội dung không còn phù hợp với điều kiện phát triển đất nước, đặc biệt là việc sắp xếp lại tổ chức bộ máy hành chính.
Dự thảo luật lần này được sửa đổi theo hướng mở rộng phạm vi quản lý lý lịch tư pháp và quyền yêu cầu cấp lý lịch tư pháp, cung cấp thông tin lý lịch tư pháp để phù hợp với chủ trương chung, đáp ứng yêu cầu quản lý Nhà nước.
Thượng tướng Nguyễn Văn Long, Thứ trưởng Bộ Công an (Ảnh: Hồng Phong).
Dự thảo luật cũng sửa đổi mô hình cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp từ hai cấp phân tán thành cơ sở dữ liệu tập trung, thống nhất.
“Trước đây, cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp từ Trung ương xuống địa phương phân tán, không tập trung nên luật sửa đổi sẽ tiến hành xây dựng cơ sở dữ liệu tập trung chung duy nhất”, Thứ trưởng Bộ Công an nhấn mạnh.
Đặc biệt, theo Thượng tướng Nguyễn Văn Long, luật lần này cũng sửa đổi, bổ sung quy định về việc sử dụng phiếu lý lịch tư pháp nhằm khắc phục tình trạng lạm dụng phiếu lý lịch tư pháp số 2.
“Hiện nay, nhiều thủ tục hành chính và cơ quan yêu cầu người dân cung cấp lý lịch tư pháp một cách lạm dụng”, ông Long nói.
Cũng theo đại diện cơ quan soạn thảo, dự thảo luật lần này có quy định về lý lịch tư pháp điện tử, đa dạng hóa các phương thức cấp phiếu lý lịch tư pháp, trong đó khuyến khích yêu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp trực tuyến.
“Thủ tục cấp phiếu lý lịch tư pháp được quy định theo hướng đơn giản hóa tối đa thời gian cấp, giảm còn 5 ngày. Dự thảo cũng bổ sung quy định về không phân biệt địa giới hành chính trong yêu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp”, ông Long nhấn mạnh.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh đề nghị rà soát tình trạng lạm dụng yêu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp số 2 vì đây là một hạn chế trong thực tiễn 15 năm thực hiện Luật Lý lịch tư pháp.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh (Ảnh: Hồng Phong).
Để khắc phục tình trạng này, dự thảo luật đã sửa đổi theo hướng quy định các cơ quan tổ chức chỉ có quyền yêu cầu cấp thông tin lý lịch tư pháp, không được yêu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp như luật hiện hành.
“Tuy nhiên, nếu các cơ quan tổ chức không thực hiện quyền yêu cầu cấp thông tin mà lại chuyển hóa thành yêu cầu cá nhân đương sự phải nộp phiếu lý lịch tư pháp để bổ sung hồ sơ giải quyết thủ tục hành chính, tình trạng lạm dụng phiếu này vẫn có thể xảy ra”, bà Thanh nêu quan điểm.
Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị bổ sung quy định rõ ràng hơn về việc các cơ quan, tổ chức không yêu cầu cá nhân phải nộp phiếu lý lịch tư pháp, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.
Nếu vẫn quy định các cơ quan, tổ chức và cá nhân phải nộp phiếu lý lịch tư pháp, đương nhiên các cơ quan sẽ yêu cầu phải có, tình trạng lạm dụng cũng sẽ vẫn diễn ra, theo lời Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh.
Bà đồng thời đề nghị cân nhắc kỹ quy định “sử dụng phiếu lý lịch tư pháp phải được sự đồng ý của người được cấp theo quy định của pháp luật về bảo vệ dữ liệu cá nhân”, nhằm ngăn ngừa, hạn chế khả năng lạm dụng yêu cầu người dân phải nộp phiếu lý lịch tư pháp, bởi nếu các cơ quan tổ chức đã yêu cầu, người dân đang tham gia vào quá trình quan hệ hành chính khó có thể từ chối yêu cầu này.
Cần quy định "cấm yêu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp số 2 không cần thiết"
Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh cũng góp ý việc sử dụng phiếu lý lịch tư pháp số 2 phải cân nhắc hết sức thận trọng, tránh lạm dụng và có thể ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, đặc biệt là những người có án tích đã được xóa án tích. Theo ông, khi cơ quan có thẩm quyền đã xóa án tích cho công dân, cần có cơ chế nào đó để tự động xóa án tích trên hệ thống điện tử.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định (Ảnh: Hồng Phong).
Kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nhất trí vẫn duy trì phiếu lý lịch tư pháp số 1 và số 2, đồng thời đề nghị bổ sung vào dự thảo luật quy định có tính nguyên tắc về các trường hợp được yêu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp.
Theo Phó Chủ tịch Quốc hội, cần quy định “nghiêm cấm các cơ quan, tổ chức, đơn vị yêu cầu cá nhân, công dân phải cung cấp phiếu lý lịch tư pháp số 2 không thực sự cần thiết”, tránh lạm dụng.