Hành vi của bà Lê Thúy Hằng và bốn cựu cán bộ Công ty TNHH MTV Công ty Vàng bạc đá quý Sài Gòn (SJC) được VKSND Tối cao nêu trong cáo trạng mới ban hành, truy tố về hai tội Tham ô tài sản và Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ. 11 người còn lại của vụ án bị truy tố về một trong hai tội danh trên.
Công ty TNHH MTV Công ty Vàng bạc đá quý Sài Gòn (SJC) do UBND TP HCM sở hữu, ngành nghề kinh doanh chính là sản xuất, mua bán vàng miếng, kim loại màu, quý, bán lẻ vàng. Từ năm 2012, Ngân hàng Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng và đã chọn SJC làm thương hiệu vàng miếng quốc gia.
Công ty SJC được Ngân hàng Nhà nước giao sản xuất, gia công lại vàng miếng SJC móp méo, sản xuất vàng nhẫn SJC và bán vàng miếng SJC bình ổn giá. Doanh nghiệp còn được chủ động xác định giá vàng miếng SJC.
Cáo trạng nêu, SJC chỉ được sản xuất, gia công lại vàng miếng SJC móp méo khi được sự chấp thuận của Ngân hàng Nhà nước về khối lượng, thời gian gia công từng đợt. Mỗi khi SJC gia công, Ngân hàng Nhà nước sẽ lập tổ giám sát trực tiếp và qua màn hình camera để theo dõi tất cả 12 bước trong các khâu.
Nhưng Tổng giám đốc Lê Thúy Hằng đã bàn bạc với Trần Tấn Phát (Phó giám đốc xưởng vàng thuộc Xí nghiệp nữ trang Tân Thuận) tìm cách lợi dụng sơ hở của tổ giám sát. Trong các đợt gia công lại vàng miếng SJC móp méo được Ngân hàng Nhà nước phê duyệt, bà Hằng đã "chỉ đạo mua vàng nguyên liệu từ bên ngoài để chèn vào sản xuất vàng miếng SJC", nhà chức trách cáo buộc.
Vàng miếng tại trụ sở SJC ở quận 3, tháng 3/2025. Ảnh: Quỳnh Trần
"Kịch bản" về cách sản xuất chốt xong với bà Hằng, Phát trao đổi với Giám đốc xưởng vàng cùng các tổ trưởng tổ nấu vàng; ép bao, đóng số seri; cắt tỉa; để bắt tay cùng nhau sản xuất vàng miếng SJC trái quy định. Vàng được sản xuất sẽ đem bán ra thị trường hưởng chênh lệch, thu lời bất chính.
Tổng giám đốc sẽ chịu trách nhiệm cung cấp nguồn vàng nguyên liệu để đưa cho Phát. Để có nguồn vàng nguyên liệu, bà Hằng liên hệ với một số đầu mối thu gom vàng ngoài thị trường.
Trong đó, từ tháng 6/2023 đến 2/2024, bà Hằng mua 2.185 lượng vàng nguyên liệu với tổng giá trị 128 tỷ đồng (bằng giá của vàng nhẫn 99,99% trên thị trường) của một chủ tiệm vàng ở TP HCM. Ngày 13/5/2022, bà mua 88 lượng vàng của tiệm khác với giá 6,1 tỷ đồng.
Toàn bộ số vàng mua được, bà Hằng giao lại cho Phát để sản xuất vàng miếng SJC trái phép tại Xưởng vàng Tân Thuận.
Quy trình sản xuất 'chui' khép kín
Về thủ đoạn sản xuất, khi có vàng nguyên liệu mua bên ngoài vào, Phát đưa hết cho Đoàn Lê Thanh (tổ trưởng tổ nấu vàng đổ thỏi), trước khi Tổ giám sát của Ngân hàng Nhà nước xuống xưởng. Thanh sau đó thực hiện nấu, đổ thỏi rồi cho vào thùng axit cất giấu.
Khi Tổ giám sát bàn giao vàng để nấu theo đợt của Ngân hàng Nhà nước, Thanh chờ đến thời điểm đổ thỏi, cán phá, cán tinh để báo bị lỗi và đề nghị phải nấu lại. Nhân lúc không có Tổ giám sát kiểm tra trực tiếp, Thanh sẽ đưa thỏi vàng nguyên liệu đã nấu trước đó vào cán phá, cán tinh và thực hiện quy trình như gia công vàng bóp méo.
Đến giai đoạn cắt tỉa, tổ trưởng tổ cắt, tỉa của Xưởng sẽ chỉ đạo nhân viên kiểm tra hàm lượng vàng, cắt, tỉa, sấy, lau miếng vàng đạt tiêu chuẩn, đủ số lượng theo đơn gia công trong ngày. Vàng sau đó được chuyển qua tổ dập định hình để dập song không theo dõi số lượng dập là bao nhiêu.
Đến khu vực đóng số, ép bao, tổ trưởng ép bao, đóng số seri sẽ lấy ra số vàng miếng sản xuất trái phép do Phát đã thông báo trước đó. Cuối cùng, tổ trưởng ép bao sử dụng máy dập dự phòng để đóng số seri của những thỏi vàng sản xuất trái quy định. Số seri do Phát lấy từ những dãy số trước đây bị cách quãng, không liền nhau.
Đồng thời, tổ trưởng ép bao, đóng số seri sẽ báo cho Phú số lượng vàng miếng lỗi cần phải gia công lại cộng thêm từ 110 lượng đến 120 lượng vàng. Số này bằng với lượng sản xuất trái quy định mà tổ đã lấy ra. Từ đó để Phú chỉ đạo công nhân cắt tỉa tăng thêm số lượng vàng miếng so với định mức gia công trong ngày và chuyển qua các bước sản xuất tiếp theo.
Vàng miếng sản xuất trái phép được cất giấu ngay tại nhà xưởng. Kết thúc buổi gia công vàng móp méo, Tổ giám sát của Ngân hàng Nhà nước ra về thì Phát đến nhận số vàng miếng sản xuất trái quy định đã cất giấu trước đó.
Bà Hằng sau đó chỉ đạo bán vàng miếng này cho các tiệm vàng trên địa bàn TP HCM và một phần gửi bán cho SJC chi nhánh Hải Phòng dưới hình thức gửi bán vàng của người quen.
Tổng giám đốc Lê Thúy Hằng. Ảnh: SJC
Theo kết quả điều tra, từ năm 2021 đến tháng 9/2024, Công ty SJC đăng ký thực hiện 119 lần gia công vàng móp méo với tổng số gần 108 triệu lượng vàng. Với cách thức, thủ đoạn như trên, từ ngày 10/8/2022 đến ngày 21/2/2024, bà Hằng đã 56 lần tuồn vàng nguyên liệu cho cấp dưới để tổ chức sản xuất thêm 6.255 lượng vàng miếng SJC trái quy định.
Số vàng này được bán ra thị trường để hưởng lợi bất chính, gây thiệt hại cho Ngân sách Nhà nước 74,8 tỷ đồng. Sau khi bán hưởng chênh lệch, bà Hằng được hưởng lợi 64,1 tỷ đồng, Phát hưởng 6,1 tỷ, Viễn 980 triệu đồng,...
Về cách xác định hậu quả thiệt hại, VKS cho rằng giá thành sản xuất vàng miếng và vàng nhẫn từ 2015 đến tháng 10/2024 của Công ty SJC là 118.000 một miếng vàng loại một lượng. Nếu nhân với đơn giá này thì 6.255 lượng vàng miếng nêu trên đã gây thiệt hại số tiền chi phí sản xuất là 738 triệu đồng.
Sản xuất hàng chục nghìn nhẫn trơn SJC trái quy định
Theo quy định, Công ty SJC được phép sản xuất vàng nhẫn SJC, còn việc gia công, sản xuất của Xưởng vàng Tân Thuận chỉ thực hiện theo đơn đặt hàng từ 3 Phòng kinh doanh của Công ty SJC.
Cáo trạng nêu, từ ngày 18/4/2024 đến tháng 9/2024, lợi dụng việc sản xuất vàng nhẫn theo đơn đặt hàng của Phòng kinh doanh nữ trang sỉ, bà Hằng đã chỉ đạo Nguyễn Thị Huệ mua vàng nguyên liệu bên ngoài để đưa cho Trần Tấn Phát cùng với Mai Quốc Uy Viễn, Đoàn Lê Thanh, Trương Công Ánh và Võ Hữu Phú. "Vàng nguyên liệu từ bên ngoài được đưa vào để sản xuất vàng nhẫn SJC trái quy định, bán ra ngoài hưởng chênh lệch".
Kết quả điều tra xác định, từ ngày 15/8/2023 đến 6/9/2024, khi có vàng nguyên liệu, Huệ cho nhân viên nhận để sản xuất 46.285 sản phẩm các loại như vàng nhẫn, vàng trang sức. Tương ứng với tổng khối lượng vàng là 11.503 lượng.
Sau khi gia công, vàng nhẫn SJC được gửi ra Hải Phòng để bán cho khách hàng theo chỉ đạo của Huệ. Tổng số, Huệ đã bán 1.195 lượng vàng nhẫn cho 14 khách hàng, thu được hơn 91 tỷ đồng. Các khách hàng sau đó lại đem bán sang tay hưởng chênh lệch.
Trừ đi chi phí sản xuất vàng nhẫn, còn lại 13,2 tỷ đồng Huệ và bà Hằng chia đôi hưởng lợi. Căn cứ đơn giá chi phí sản xuất, cơ quan điều tra cho rằng SJC bị thiệt hại về chi phí hơn 1 tỷ đồng.
Ngoài tham gia cùng nhóm Hằng, Huệ, Phát còn tự nhận vàng nguyên liệu từ nhân viên doanh nghiệp tư nhân Mai Hà 1 để sản xuất vàng nhẫn SJC trái quy định, hưởng lợi bất chính. Phát sẽ lấy tiền công từ 700.000 đến 900.009 đồng một lượng. Tổng cộng, Phát đã nhận hơn 300 triệu đồng tiền công để sản xuất 390 lượng vàng nhẫn SJC trái quy định.