Bình đẳng giới là một khái niệm quan trọng, được công nhận rộng rãi trong nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Theo quy định tại khoản 3 Điều 5 của Luật Bình đẳng giới năm 2006, bình đẳng giới được hiểu là việc nam, nữ có vị trí và vai trò ngang nhau, được tạo điều kiện và cơ hội phát huy năng lực của mình cho sự phát triển của cộng đồng và gia đình, cũng như thụ hưởng như nhau về thành quả của sự phát triển đó. Điều này nhấn mạnh rằng mọi cá nhân, không phân biệt giới tính, đều có quyền và trách nhiệm như nhau trong mọi lĩnh vực của đời sống.
Mặc dù bình đẳng giới đã được quy định rõ ràng trong luật pháp, thực tế vẫn tồn tại nhiều hành vi vi phạm, đặc biệt trong gia đình. Một trong những hành vi vi phạm nghiêm trọng là ưu tiên, dành sự đầu tư, chăm sóc cho con trai nhiều hơn con gái. Hành động này không chỉ thể hiện sự phân biệt đối xử mà còn đi ngược lại với các nguyên tắc cơ bản của bình đẳng giới. Theo Luật Bình đẳng giới năm 2006, bình đẳng giới được định nghĩa tại khoản 3 Điều 5 như sau:
|
Điều 5. Khái niệm bình đẳng giới
- Bình đẳng giới là việc nam, nữ có vị trí, vai trò ngang nhau, được tạo điều kiện và cơ hội phát huy năng lực của mình cho sự phát triển của cộng đồng, của gia đình và thụ hưởng như nhau về thành quả của sự phát triển đó.
|
Khái niệm này nhấn mạnh rằng mọi cá nhân, không phân biệt giới tính, đều có quyền và trách nhiệm như nhau trong mọi lĩnh vực của đời sống. Điều này bao gồm quyền học tập, làm việc, tham gia vào các quyết định trong gia đình và xã hội.
Vi phạm bình đẳng giới qua việc ép buộc con gái nghỉ học
Một trong những ví dụ cho hành vi vi phạm bình đẳng giới nghiêm trọng, thường được thấy ở nhiều vùng còn khó khăn là ép buộc con gái nghỉ học để dành tiền cho con trai. Hành động này không chỉ thể hiện sự phân biệt đối xử mà còn đi ngược lại với các quy định pháp luật hiện hành. Theo Điều 41 của Luật Bình đẳng giới 2006, các hành vi vi phạm bình đẳng giới trong gia đình được quy định rõ ràng:
|
Điều 41. Hành vi vi phạm bình đẳng giới trong gia đình
- Cản trở thành viên trong gia đình có đủ điều kiện theo quy định của pháp luật tham gia định đoạt tài sản thuộc sở hữu chung của hộ gia đình vì lý do giới tính.
- Không cho phép hoặc cản trở thành viên trong gia đình tham gia ý kiến vào việc sử dụng tài sản chung của gia đình, thực hiện các hoạt động tạo thu nhập hoặc đáp ứng các nhu cầu khác của gia đình vì định kiến giới.
- Đối xử bất bình đẳng với các thành viên trong gia đình vì lý do giới tính.
- Hạn chế việc đi học hoặc ép buộc thành viên trong gia đình bỏ học vì lý do giới tính.
- Áp đặt việc thực hiện lao động gia đình, thực hiện biện pháp tránh thai, triệt sản như là trách nhiệm của thành viên thuộc một giới nhất định.
|
Trong đó, khoản 4 nêu rõ rằng việc hạn chế việc đi học hoặc ép buộc thành viên trong gia đình bỏ học vì lý do giới tính là hành vi vi phạm nghiêm trọng. Điều này cho thấy rằng việc ép buộc con gái ngừng học chỉ vì lý do giới tính là một hành vi trái pháp luật và không thể chấp nhận.
Việc ép buộc con gái nghỉ học không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân cô gái mà còn tác động tiêu cực đến cộng đồng. Trẻ em gái bị ngừng học sẽ thiếu hụt kiến thức và kỹ năng cần thiết cho tương lai, từ đó hạn chế khả năng phát triển bản thân và đóng góp cho xã hội. Nghiên cứu cho thấy rằng giáo dục có vai trò quan trọng trong việc nâng cao vị thế của phụ nữ và thúc đẩy sự phát triển kinh tế. Khi một thế hệ phụ nữ không được giáo dục đầy đủ, điều này không chỉ giảm khả năng lao động của họ mà còn ảnh hưởng đến sự phát triển của các thế hệ tiếp theo.
Nguyên tắc bình đẳng giới trong gia đình
Theo Điều 18 của Luật Bình đẳng giới 2006, bình đẳng giới trong gia đình được quy định cụ thể như sau:
|
Điều 18. Bình đẳng giới trong gia đình
- Vợ, chồng bình đẳng với nhau trong quan hệ dân sự và các quan hệ khác liên quan đến hôn nhân và gia đình.
- Vợ, chồng có quyền, nghĩa vụ ngang nhau trong sở hữu tài sản chung, bình đẳng trong sử dụng nguồn thu nhập chung của vợ chồng và quyết định các nguồn lực trong gia đình.
- Vợ, chồng bình đẳng với nhau trong việc bàn bạc, quyết định lựa chọn và sử dụng biện pháp kế hoạch hoá gia đình phù hợp; sử dụng thời gian nghỉ chăm sóc con ốm theo quy định của pháp luật.
- Con trai, con gái được gia đình chăm sóc, giáo dục và tạo điều kiện như nhau để học tập, lao động, vui chơi, giải trí và phát triển.
- Các thành viên nam, nữ trong gia đình có trách nhiệm chia sẻ công việc gia đình.
|
Những quy định này khẳng định rằng mọi con cái, dù là trai hay gái, đều cần được chăm sóc, giáo dục và tạo điều kiện như nhau để học tập và phát triển. Sự phân biệt đối xử giữa con trai và con gái trong gia đình không chỉ vi phạm quyền lợi của trẻ em mà còn đi ngược lại với những nguyên tắc cơ bản trong gia đình.
Luật Bình đẳng giới 2006 cũng quy định các nguyên tắc cơ bản về bình đẳng giới tại Điều 6, bao gồm:
|
Điều 6. Nguyên tắc cơ bản về bình đẳng giới
- Nam, nữ bình đẳng trong các lĩnh vực của đời sống xã hội và gia đình.
- Nam, nữ không bị phân biệt đối xử về giới.
- Biện pháp thúc đẩy bình đẳng giới không bị coi là phân biệt đối xử về giới.
- Chính sách bảo vệ và hỗ trợ người mẹ không bị coi là phân biệt đối xử về giới.
- Bảo đảm lồng ghép vấn đề bình đẳng giới trong xây dựng và thực thi pháp luật.
- Thực hiện bình đẳng giới là trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, gia đình, cá nhân.
|
Những nguyên tắc này khẳng định rằng cả nam và nữ đều có quyền và nghĩa vụ như nhau trong gia đình và xã hội. Việc ép buộc con gái nghỉ học để dành tiền cho con trai không chỉ vi phạm các nguyên tắc này mà còn làm suy giảm cơ hội phát triển của con gái, ảnh hưởng đến tương lai của từng cá nhân và cả xã hội.
Xử phạt hành vi vi phạm bình đẳng giới
Để xử lý các hành vi vi phạm bình đẳng giới, Nghị định 125/2021/NĐ-CP quy định rõ các mức phạt đối với những hành vi vi phạm trong lĩnh vực bình đẳng giới liên quan đến gia đình. Cụ thể, tại Điều 13, các hành vi như cản trở hoặc không cho thành viên trong gia đình thực hiện các hoạt động tạo thu nhập vì lý do giới tính, và đối xử bất bình đẳng giữa các thành viên trong gia đình, sẽ bị phạt tiền từ 3.000.000 đến 5.000.000 đồng.
|
Điều 13. Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bình đẳng giới liên quan đến gia đình
- Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với hành vi:
- a) Cản trở hoặc không cho thành viên trong gia đình thực hiện các hoạt động tạo thu nhập hoặc đáp ứng các nhu cầu khác của gia đình vì lý do giới tính;
- b) Đối xử bất bình đẳng giữa các thành viên trong gia đình vì lý do giới tính.
- Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 7.000.000 đồng đối với hành vi:
- a) Đe dọa dùng vũ lực hoặc uy hiếp tinh thần nhằm cản trở thành viên trong gia đình có đủ điều kiện theo quy định của pháp luật tham gia định đoạt tài sản thuộc sở hữu chung của hộ gia đình vì lý do giới tính;
- b) Áp đặt việc thực hiện lao động gia đình, sử dụng biện pháp tránh thai, triệt sản như là trách nhiệm của thành viên trong gia đình thuộc một giới nhất định.
|
Việc này không chỉ nhằm xử lý những hành vi vi phạm mà còn gửi thông điệp mạnh mẽ về tôn trọng quyền lợi của mỗi cá nhân trong gia đình. Hơn nữa, những hành vi vi phạm nghiêm trọng hơn có thể bị phạt tiền lên tới 10.000.000 đồng.
Bình đẳng giới là một nguyên tắc không thể thiếu trong việc xây dựng một xã hội công bằng và phát triển bền vững. Việc ép buộc con gái nghỉ học để dành tiền cho con trai không chỉ vi phạm các quy định của pháp luật mà còn thể hiện sự phân biệt rõ ràng giữa giới tính. Để thúc đẩy bình đẳng giới, cần có sự thay đổi trong nhận thức của cộng đồng, thực thi nghiêm túc các quy định pháp luật, và tạo môi trường hỗ trợ cho cả nam và nữ trong việc phát triển bản thân và đóng góp cho xã hội. Chỉ khi nào cả hai bên đều được tôn trọng và có quyền lợi ngang nhau, chúng ta mới có thể xây dựng một gia đình hạnh phúc và một xã hội tiến bộ.
Vụ Gia đình - Bộ Văn Hóa Thể Thao và Du lịch phối hợp thực hiện
Tài liệu tham khảo:
(1) Luật số 73/2006/QH11 của Quốc hội: Luật Bình đẳng giới
(2) Nghị định số 125/2021/NĐ-CP của Chính phủ: Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bình đẳng giới