Địa hình phức tạp, hạ tầng thiếu đồng bộ, đời sống người dân còn khiêm tốn là những rào cản tưởng như khó vượt. Thế nhưng, bằng ý chí bền bỉ và sự vào cuộc mạnh mẽ của cả hệ thống chính trị, hành trình ấy trở thành điểm nhấn nổi bật của tỉnh trong 5 năm qua, tạo chuyển biến toàn diện trên từng vùng quê.
Khu trung tâm hành chính tỉnh Nghệ An
Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới được xem là động lực quan trọng thúc đẩy sự đổi thay của các địa phương. Nghệ An đã lựa chọn hướng đi phù hợp là lấy người dân làm trung tâm, lấy đồng thuận làm nền tảng, lấy sáng tạo làm phương thức triển khai. Nhờ vậy, chương trình bám sát thực tiễn vận hành mô hình chính quyền hai cấp, đồng thời mở ra hướng phát triển bền vững cho mỗi xã.
Nghệ An đang tiếp tục đặt mục tiêu hướng tới một nông thôn văn minh, hiện đại nhưng vẫn giàu bản sắc.
Tính đến ngày 30/6/2025, toàn tỉnh có 275/362 xã đạt chuẩn nông thôn mới, tương ứng 75,96%. Trong số đó, 102 xã được công nhận đạt chuẩn nâng cao và 16 xã đạt chuẩn kiểu mẫu. Có 10 đơn vị cấp huyện hoàn thành nhiệm vụ, đặc biệt Nam Đàn trở thành huyện nông thôn mới nâng cao năm 2024. Đây là kết quả thể hiện rõ quy mô, tốc độ và chất lượng của phong trào, phản ánh sự vào cuộc thống nhất từ tỉnh đến cơ sở.
Hạ tầng giao thông các địa phương được đầu tư đồng bộ, khang trang, sạch đẹp
Điểm nổi bật dễ thấy nhất nằm ở hạ tầng nông thôn. Gần 11.889 km đường giao thông được xây dựng và nâng cấp với tổng vốn hơn 14.646 tỷ đồng đã mở ra điều kiện phát triển cho sản xuất, thương mại, dịch vụ. Hệ thống điện, trường học, trạm y tế, nhà văn hóa, công trình thủy lợi được đầu tư đồng bộ, từng bước rút ngắn khoảng cách giữa nông thôn và đô thị. Nhiều xã vùng cao vốn heo hút, chia cắt bởi địa hình nay đã có tuyến đường rộng mở, kết nối thuận tiện, tạo tiền đề đổi mới phương thức sản xuất.
Trong sản xuất nông nghiệp, nhiều hộ nông dân mạnh dạn tiếp cận mô hình liên kết, áp dụng công nghệ cao vào trồng trọt, chăn nuôi, hình thành vùng sản xuất hàng hóa quy mô lớn. Thay cho kiểu làm manh mún, tự phát, bà con đã chú trọng chất lượng, truy xuất nguồn gốc, xây dựng thương hiệu.
Nhờ đó, cuối năm 2024, thu nhập bình quân khu vực nông thôn của tỉnh đã vượt 47 triệu đồng mỗi người mỗi năm; tỷ lệ hộ nghèo giảm xuống dưới 5%. Với mức giảm bình quân 1,16% mỗi năm, dự kiến đến cuối năm 2025, toàn tỉnh còn 3,13% hộ nghèo; vùng miền núi còn 8,66%. tỷ lệ người dân tham gia BHYT đạt 93%; tỷ lệ nước sạch theo QCVN 02/2009/BYT đạt 53,5%; Tỷ lệ người dân nông thôn được sử dụng nước hợp vệ sinh theo tiêu chuẩn đạt 90,5%;
Trong bức tranh thành tựu chung của quá trình xây dựng nông thôn mới, kinh tế hợp tác, nòng cốt là các HTX, đã và đang khẳng định vai trò trung tâm trong phát triển kinh tế nông thôn. Sau 5 năm triển khai Đề án 1958, Nghệ An đã thành lập mới 200 HTX, nâng tỷ lệ HTX hoạt động hiệu quả lên 61,8%, tăng hơn 10% so với trước khi có đề án.
Các HTX không chỉ giúp nông dân phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập mà còn góp phần hoàn thiện nhiều tiêu chí nông thôn mới như tổ chức sản xuất, thu nhập, môi trường và việc làm.
Đáng chú ý, nhiều HTX đã nhanh nhạy trong chuyển đổi số, quảng bá sản phẩm qua mạng xã hội, sàn thương mại điện tử. Từ việc “đưa sản phẩm OCOP lên sàn”, nông dân Nghệ An không chỉ bán hàng trong tỉnh mà còn vươn ra thị trường quốc tế.
Những mô hình này cho thấy sự thay đổi tư duy của người nông dân trong thời đại công nghệ, khi HTX không chỉ là nơi “làm chung – bán chung” mà còn là cầu nối đưa nông sản Nghệ An đến với thế giới.
Phát triển HTX gắn với xây dựng nông thôn mới ở Nghệ An có sự đồng hành tích cực của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh. Hàng năm, Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX tỉnh tổ chức các lớp tập huấn về quản trị, chuyển đổi số, ứng dụng khoa học – kỹ thuật; hỗ trợ vốn vay ưu đãi, xúc tiến thương mại, và kết nối thị trường cho hàng trăm HTX.
Từ năm 2021 đến 2025, Liên minh HTX tỉnh Nghệ An đã hỗ trợ 158 HTX với tổng kinh phí hơn 7,7 tỷ đồng; đồng thời phối hợp tổ chức 43 hoạt động xúc tiến thương mại, hội chợ, diễn đàn kinh tế hợp tác, giúp quảng bá hàng trăm sản phẩm OCOP và đặc sản địa phương. Đến nay, toàn tỉnh có 743 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên, trong đó có 37 sản phẩm 4 sao và 1 sản phẩm 5 sao.
Sản phẩm OCOP Nghệ An ngày càng khẳng định được thương hiệu, uy tín trên thị trường
Trong môi trường nông thôn, nhiều thôn, xóm chủ động chỉnh trang cảnh quan, cải tạo vườn tạp, xây dựng mô hình xanh – sạch – sáng. Người dân tích cực gìn giữ bản sắc văn hóa, nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, chung tay cùng chính quyền thực hiện chuẩn mới. Tinh thần tự giác, trách nhiệm cộng đồng được khơi dậy, tạo nền móng vững chắc để các địa phương bước sang giai đoạn nông thôn mới nâng cao và kiểu mẫu.
Với những kết quả đã đạt được và định hướng rõ ràng giai đoạn 2026-2030, Nghệ An đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu xây dựng nông thôn mới hiện đại, đồng bộ về hạ tầng và phát triển kinh tế – xã hội bền vững.
Sự vào cuộc đồng bộ của chính quyền các cấp, cộng đồng doanh nghiệp và người dân sẽ là động lực quan trọng, tạo nền tảng vững chắc để nông thôn Nghệ An tiếp tục đổi mới, nâng cao đời sống và khẳng định vị thế trong phát triển toàn diện của tỉnh.
Giai đoạn 2026-2030, Nghệ An đặt mục tiêu ít nhất 65% số xã (77 xã) đạt chuẩn NTM và 10% số xã (8 xã) đạt NTM hiện đại.
Bước vào kỷ nguyên phát triển mới, với việc vận hành chính quyền hai cấp, chương trình xây dựng NTM sẽ được triển khai đồng bộ, sát sao từ chính quyền đến người dân.
Đồng thời, các cấp sẽ kiện toàn Ban chỉ đạo chương trình để nâng cao hiệu quả và trách nhiệm, chỉ đạo các xã đã đạt chuẩn duy trì, nâng cấp, đồng thời chủ động xây dựng kế hoạch hướng tới NTM nâng cao và NTM hiện đại.
Từ những kết quả đã đạt được, Nghệ An đang tiếp tục đặt mục tiêu hướng tới một nông thôn văn minh, hiện đại nhưng vẫn giàu bản sắc. Các tiêu chí mới được triển khai theo hướng bền vững hơn, phù hợp yêu cầu phát triển kinh tế xanh, kinh tế số; tập trung xây dựng mô hình nông nghiệp thông minh, chuyển đổi số trong quản lý và sản xuất, nâng chất lượng cuộc sống của người dân.