Có ý kiến lo ngại quy định hạn chế cho vay mua nhà ở thứ hai sẽ khiến nhiều người “lách luật”. Luật sư cảnh báo, giao dịch kiểu này có thể bị tuyên vô hiệu.
Bộ Xây dựng đang lấy ý kiến về dự thảo quy định hạn chế cho vay mua nhà ở thứ hai trở lên. Theo đề xuất, người mua căn thứ hai chỉ được vay tối đa 50% giá trị hợp đồng, căn thứ ba trở lên chỉ được vay 30%. Nhiều ý kiến lo ngại, quy định này có thể xâm phạm quyền tài sản và tự do kinh doanh của người dân.
Có ý kiến cho rằng, nhà đầu tư có thể sẽ “lách luật” bằng cách nhờ người thân đứng tên, làm giao dịch giả tạo. Trao đổi với PV Lao Động về vấn đề này, Luật sư Trương Anh Tú - Chủ tịch TAT Law Firm, chuyên gia chính sách nhà ở và thị trường bất động sản - cho rằng, Bộ luật Dân sự 2015 đã có quy định tại Điều 124 về giao dịch giả tạo. Nếu chứng minh được mục đích thật bị che giấu - như đứng tên hộ - thì giao dịch có thể bị tuyên vô hiệu.
"Tuy nhiên, trên thực tế, rất khó chứng minh vì giao dịch thường đầy đủ giấy tờ, được công chứng, đăng ký đúng quy định. Vì vậy, thay vì chỉ trông chờ vào xử lý hậu quả, cần giải pháp từ gốc: minh bạch hóa dữ liệu.
Khi dữ liệu về nhà ở được kết nối với hệ thống ngân hàng, dân cư, thuế, cơ quan quản lý có thể phát hiện dấu hiệu bất thường, như dòng tiền không khớp với thu nhập, hay một cá nhân bị nghi ngờ “đứng tên hộ”. Chính minh bạch hóa mới là chìa khóa để ngăn lách, không phải hình phạt" - luật sư Tú nói.
Luật sư cho rằng, việc nhờ người thân “đứng tên hộ” để mua nhà tiềm ẩn rủi ro bị tuyên vô hiệu. Ảnh: Phan Anh
Để kiểm soát đầu cơ và không gây “sốc” cho thị trường, vị luật sư này đề xuất lộ trình gồm ba bước. "Thứ nhất, chuẩn bị dữ liệu và hạ tầng xác thực: Khẩn trương triển khai cơ sở dữ liệu nhà ở, kết nối với dân cư, tín dụng và thuế. Đây là điều kiện tiên quyết.
Thứ hai, thực hiện thí điểm tại một số địa bàn như Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng trong 6-12 tháng đầu để đánh giá tác động, điều chỉnh chính sách kịp thời.
Thứ ba, truyền thông chính sách minh bạch: Giải thích rõ đây là biện pháp kiểm soát đầu cơ, không phải hạn chế quyền sở hữu hay mua nhà" - luật sư Tú nói.
Chủ tịch TAT Law Firm nhận định, nếu làm đúng, chính sách sẽ góp phần ổn định thị trường, hướng dòng vốn đến người cần ở thật, giảm đầu cơ và rủi ro tín dụng. Nhưng nếu làm sai, vội vàng, không rõ ràng, thì một chính sách “nghĩa tốt” lại có thể trở thành rào cản cơ hội, nhất là với những người đang cố gắng mua nhà bằng cách chính đáng.
"Nếu không thiết kế chính sách tín dụng hợp lý, minh bạch và có lộ trình, một biện pháp nghĩa tốt có thể trở thành rào cản cơ hội của người dân" - luật sư nhận định.