Bệnh viện Bạch Mai đã triển khai bệnh án điện tử, đơn thuốc điện tử. Ảnh: Thành Dương
Tiện lợi cho người bệnh
Đi khám tại một bệnh viện ở quận Gò Vấp, bà Kim Anh (quận 10) cho biết, sau khi bác sĩ thăm khám đã tạo lập đơn thuốc trên phần mềm và gửi trực tiếp đến nhà thuốc. Sau đó, bà chỉ cần đem phiếu xuống nhà thuốc để nhận thuốc đúng theo đơn đã kê.
“Các dược sĩ sau khi nhận phiếu sẽ đưa thuốc và in hóa đơn. Trước đây, mỗi lần mất tờ đơn thuốc là phải lên bệnh viện xin lại, giờ bác sĩ gửi thẳng đơn thuốc vào điện thoại” - bà Kim Anh chia sẻ.
Anh N.T.M - bệnh nhân đến thăm khám tại Bệnh viện Ung Bướu (TP Thủ Đức) - cũng đánh giá: “Trước đây, mỗi lần khám phải giữ cẩn thận tờ đơn thuốc, sợ mất hay rách. Nay có phiên bản điện tử rất tiện lợi”.
Đẩy mạnh triển khai ở TPHCM
Tại Bệnh viện Ung Bướu TPHCM, việc triển khai đơn thuốc điện tử đã được thực hiện đồng bộ tại cả hai cơ sở ở quận Bình Thạnh và TP Thủ Đức.
Bác sĩ Chuyên khoa II Võ Đức Hiếu - Phó Giám đốc Bệnh viện - cho biết: Bệnh viện đã đăng ký và được cấp mã định danh liên thông đơn thuốc điện tử cho cả hai cơ sở. Tất cả bác sĩ đều đã đăng ký mã người kê đơn trên cổng đơn thuốc quốc gia.
“Từ năm 2023, bệnh viện chính thức liên thông dữ liệu đơn thuốc điện tử từ phần mềm quản lý bệnh viện lên Hệ thống thông tin quốc gia. Tính đến ngày 11.6, cả hai cơ sở đã liên thông hơn 700.000 đơn thuốc. Việc này tăng cường khả năng giám sát kê đơn, minh bạch hóa quy trình cấp phát và truy xuất nguồn gốc thuốc” - bác sĩ Hiếu thông tin.
Theo ông, triển khai đơn thuốc điện tử có nhiều lợi ích: giúp tuân thủ phác đồ điều trị, hỗ trợ truy xuất nguồn gốc, kiểm soát chất lượng thuốc, hạn chế tình trạng lạm dụng thuốc - nhất là kháng sinh, thuốc giảm đau gây nghiện, biệt dược đắt tiền - qua đó nâng cao hiệu quả điều trị và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Ông Huỳnh Ngọc Dương - Phó Chủ tịch Hội Dược Nhà thuốc TPHCM - cũng nhận định: Đơn thuốc điện tử là bước chuyển cần thiết đưa ngành dược Việt Nam tiếp cận thông lệ quốc tế. Qua đó, dược sĩ không thể tự ý cho người dân sử dụng thuốc không có chỉ định của bác sĩ, góp phần hạn chế thói quen tự ý dùng thuốc vốn phổ biến lâu nay.
Triển khai còn chậm so với yêu cầu
Dù chủ trương đúng đắn, song tiến độ triển khai đơn thuốc điện tử trên cả nước vẫn chậm.
Từ năm 2019, Bộ Y tế đã xây dựng và thí điểm Hệ thống thông tin quốc gia về quản lý kê đơn thuốc và bán thuốc theo đơn, triển khai tại Hà Tĩnh và Hưng Yên. Hệ thống cho phép nhà thuốc tiếp nhận đơn thuốc từ mạng, bán đúng thuốc kê đơn, kiểm soát kháng sinh và các thuốc đặc biệt. Người bệnh chỉ cần cung cấp mã, có thể mua tại bất kỳ nhà thuốc nào.
Thông tư 04/2022/TT-BYT yêu cầu các bệnh viện hạng 3 trở lên hoàn thành kê đơn điện tử trước 31.12.2022, các cơ sở còn lại trước 30.6.2023. Tuy nhiên, đến nay tiến độ vẫn chậm.
Theo Hội Tin học Y tế Việt Nam, hiện mới có hơn 11.200/60.000 cơ sở khám chữa bệnh thực hiện liên thông đơn thuốc thường xuyên. Nhiều bệnh viện tuyến cuối mới liên thông đơn thuốc bảo hiểm, chưa áp dụng cho đơn theo yêu cầu. Khoảng 40.000 cơ sở y tế tư nhân và phần lớn nhà thuốc, kể cả trong bệnh viện, chưa thực hiện bán thuốc theo mã đơn điện tử.
Trong hơn 218 triệu đơn thuốc đã liên thông, chỉ hơn 3,6 triệu đơn ngoại trú được xác nhận đã bán thuốc tại các cơ sở bán lẻ.
Tại Hà Nội, một số bệnh viện như Bệnh viện K, Thanh Nhàn, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương đã triển khai hệ thống nội bộ, song dữ liệu chưa liên thông ra bên ngoài.
Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ là đơn vị tiên phong thử nghiệm quản lý đơn thuốc điện tử từ năm 2020. Đại diện bệnh viện cho biết, khi bác sĩ kê đơn trên máy tính, dữ liệu đồng bộ ngay với nhà thuốc. Người bệnh chỉ cần cung cấp họ tên hoặc mã số để nhận thuốc, không cần mang đơn giấy.
Bệnh viện Bạch Mai cũng đã triển khai bệnh án điện tử từ cuối năm 2024. Giám đốc bệnh viện - PGS.TS Đào Xuân Cơ - cho biết, việc số hóa bệnh án và đơn thuốc giúp người bệnh không còn lo lắng về đơn thuốc viết tay khó đọc, đồng thời toàn bộ đơn thuốc liên thông lên cổng thông tin điện tử Bộ Y tế, giúp kiểm soát chặt chẽ kê đơn.
“Trước đây, khi kê đơn tay, một bộ phận nhỏ bác sĩ có thể móc nối doanh nghiệp để kê thực phẩm chức năng hoặc thuốc không cần thiết. Giờ điện tử hóa, người quản lý có thể giám sát dễ dàng hơn” - ông Cơ nói.
Vẫn còn nhiều rào cản
Theo khảo sát của phóng viên Báo Lao Động tại nhiều nhà thuốc tư nhân ở Hà Nội, nhiều nơi còn khá “lạ lẫm” với đơn thuốc điện tử. Nhân viên nhà thuốc A.H trên phố Trần Kim Xuyến cho biết, vẫn bán thuốc theo đơn giấy, chưa thực hiện đơn thuốc điện tử bao giờ.
PGS.TS Trần Quý Tường - Chủ tịch Hội Tin học Y tế Việt Nam - nhận định, nguyên nhân triển khai chậm không phải do hạ tầng kỹ thuật, vì 100% cơ sở bán lẻ thuốc đã có phần mềm phù hợp. Nguyên nhân chính là thiếu quyết tâm từ các cơ sở khám, chữa bệnh, nhất là khu vực tư nhân.
Dù có nhiều phần mềm miễn phí hoặc giá rẻ hỗ trợ kê đơn điện tử, nhưng một số địa phương chưa tổ chức tập huấn và giám sát chặt chẽ, khiến nhiều cơ sở tư nhân vẫn chậm trễ triển khai.
Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho biết, thời gian tới, Bộ Y tế sẽ tiếp tục hoàn thiện hạ tầng công nghệ thông tin, bảo đảm rằng nếu một người dân đã mua thuốc theo đơn A thì sẽ không thể mua lại đơn A lần thứ hai trên các cửa hàng online toàn quốc.
Điều này nhằm ngăn chặn hành vi “mượn đơn”, lạm dụng thuốc hay mua lại thuốc theo đơn đã hết hiệu lực.
Tuy nhiên, cơ sở hạ tầng tại nhiều nhà thuốc, nhất là tuyến huyện, xã, vẫn chưa đáp ứng đầy đủ. Do đó, việc triển khai bán thuốc qua thương mại điện tử cần được hỗ trợ mạnh mẽ hơn về kỹ thuật, đào tạo và giám sát, để bảo đảm mục tiêu: Thuận tiện cho người dân, nhưng vẫn an toàn và hiệu quả trong quản lý sử dụng thuốc.