Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo, có hiệu lực từ ngày 14/2/2025, quy định rằng giáo viên không được dạy thêm có thu tiền cho học sinh mà họ đang trực tiếp giảng dạy theo kế hoạch giáo dục của nhà trường.
Giáo viên là những người định hướng và truyền đạt tri thức cho học sinh
Mặc dù vẫn còn không ít ý kiến tranh luận trên mạng xã hội về chính sách nói trên, chúng ta có thể khẳng định, việc cấm giáo viên dạy thêm thu tiền từ học sinh mà mình trực tiếp giảng dạy là một quy định hoàn toàn hợp lý, dựa trên cả cơ sở pháp lý và đạo lý, nhằm bảo đảm tính minh bạch, công bằng và tránh xung đột lợi ích trong giáo dục.
Xung đột lợi ích xảy ra khi một cá nhân vừa có trách nhiệm thực thi nhiệm vụ công, vừa có lợi ích cá nhân có thể ảnh hưởng đến tính khách quan của quyết định hay hành động của họ. Trong môi trường giáo dục, nếu một giáo viên vừa giảng dạy chính khóa, vừa thu tiền dạy thêm từ chính học sinh của mình, thì điều này có thể dẫn đến những hệ quả tiêu cực như thiên vị trong đánh giá học tập, ép buộc học sinh học thêm để đạt điểm cao, và tạo ra bất bình đẳng giữa các học sinh.
Về mặt pháp lý, Luật Phòng, chống tham nhũng quy định rõ rằng người có chức vụ, quyền hạn không được lợi dụng vị trí công tác để trục lợi cá nhân. Luật Viên chức cũng nhấn mạnh rằng viên chức không được lạm dụng quyền lực để vụ lợi. Như vậy, khi giáo viên dạy thêm và thu tiền từ học sinh mà mình trực tiếp giảng dạy, họ có thể bị đặt vào tình huống xung đột lợi ích, đi ngược lại nguyên tắc minh bạch trong công vụ. Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT để cấm hành vi này, nhằm bảo đảm sự công bằng và loại bỏ nguy cơ lạm dụng quyền lực trong giáo dục.
Bên cạnh cơ sở pháp lý, quy định này còn mang ý nghĩa đạo đức sâu sắc. Giáo viên là những người định hướng và truyền đạt tri thức cho học sinh, do đó họ cần duy trì sự khách quan và liêm chính trong quá trình giảng dạy. Nếu giáo viên có động cơ tài chính từ việc dạy thêm, họ có thể không giảng dạy đầy đủ trong giờ học chính khóa, cố tình giữ lại kiến thức để học sinh buộc phải học thêm. Điều này làm tổn hại đến sứ mệnh giáo dục và tạo ra áp lực không đáng có cho học sinh cũng như phụ huynh. Nhiều phụ huynh cho biết họ cảm thấy bắt buộc phải cho con theo học thêm với giáo viên để tránh việc con em bị phân biệt đối xử, làm gia tăng gánh nặng tài chính và gây ra sự bất bình đẳng giữa các gia đình có điều kiện và những gia đình không đủ khả năng chi trả.
Trên thế giới, nhiều quốc gia đã áp dụng quy định tương tự. Ở Singapore và Nhật Bản, giáo viên không được phép dạy thêm cho học sinh của mình để tránh thiên vị và bảo đảm tính công bằng trong giáo dục. Việc kiểm soát dạy thêm giúp duy trì sự liêm chính của hệ thống giáo dục và bảo đảm tất cả học sinh có cơ hội tiếp cận kiến thức một cách bình đẳng.
Trước đây, ở Việt Nam, khi chưa có quy định chặt chẽ, tình trạng giáo viên ép buộc học sinh học thêm đã gây ra nhiều bức xúc trong dư luận. Học sinh phải học thêm nhiều giờ ngoài giờ chính khóa, dẫn đến mệt mỏi, mất hứng thú học tập và ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển toàn diện. Quy định cấm giáo viên thu tiền dạy thêm từ học sinh của mình không chỉ giúp hạn chế những tiêu cực này, mà còn nâng cao chất lượng giảng dạy trong giờ chính khóa.
Như vậy, quy định cấm giáo viên dạy thêm thu tiền từ học sinh mà họ trực tiếp giảng dạy là một chính sách đúng đắn, vừa phù hợp với quy định pháp luật, vừa đáp ứng yêu cầu đạo đức nghề nghiệp. Nó giúp bảo đảm sự công bằng trong giáo dục, ngăn chặn xung đột lợi ích, giữ gìn đạo đức nghề nghiệp của giáo viên và tạo môi trường học tập lành mạnh cho học sinh. Đây không chỉ là yêu cầu của pháp luật mà còn là một đòi hỏi đạo đức nhằm xây dựng một nền giáo dục minh bạch, chất lượng và công bằng hơn.
TS. Nguyễn Sĩ Dũng