Bộ trưởng Tư pháp cho biết trong vụ án Vạn Thịnh Phát, “chỉ cần đúng một nút nhấn là hơn 8.000 tỷ đồng được gửi vào tài khoản của hơn 40.000 trái chủ”. Trước đây, cơ quan thi hành án sẽ phải gửi 40.000 bản giấy.
Sáng nay, Quốc hội thảo luận về dự thảo Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi).
Thực hiện mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, từ ngày 1/7, hệ thống thi hành án dân sự (THADS) được sắp xếp gồm Cục Quản lý THADS và 34 cơ quan THADS tỉnh, thành phố. Trong đó, có 355 phòng THADS khu vực tương ứng với 355 TAND và VKSND khu vực.
Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (TPHCM) cho biết sau khi sắp xếp đơn vị hành chính, phòng THADS khu vực không có tư cách pháp nhân, con dấu, tài khoản, không có thẩm quyền ra quyết định THADS nên chưa tương thích với tổ chức TAND, VKSND theo cấp khu vực.
Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng. Ảnh: Quốc hội
Ông Hùng dẫn chứng việc VKSND khu vực có thẩm quyền kiểm sát theo địa bàn nhưng không có cơ quan THADS đồng cấp để phối hợp trực tiếp. Thẩm quyền ra quyết định tập trung ở cấp tỉnh, hồ sơ phải được chuyển lên tỉnh ký rồi mới trả về khu vực, làm chậm trễ và giảm tính chủ động, nhất là nơi có số lượng án lớn, địa bàn xa và rộng.
Theo ông, vì không có tư cách pháp nhân, con dấu, tài khoản nên THADS khu vực không thể tự ký hợp đồng mở tài khoản tạm giữ, thanh toán chi phí cưỡng chế, thuê, bảo quản tài sản. Mọi giao dịch hành chính, tài chính đều phải trình THADS cấp tỉnh, gây ách tắc các vụ việc cần xử lý nhanh và tăng rủi ro trong bảo quản, niêm phong, vận chuyển vật chứng ở các địa bàn xa.
Kết luận số 162 ngày 6/6 của Bộ Chính trị đã xác định rõ: "Thống nhất tiếp tục sắp xếp tinh gọn hệ thống THADS, bảo đảm cơ quan thi hành án các cấp phù hợp với bộ máy của TAND, VKSND hoạt động thực sự hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới". Theo đại biểu, đây là căn cứ chính trị đặc biệt quan trọng, do đó ban soạn thảo cần tuân thủ để thiết kế lại mô hình cơ quan THADS trong dự thảo luật.
Ông Hùng cũng đề nghị sửa đổi, hoàn thiện mô hình cơ quan THADS trong dự thảo luật đồng bộ với xét xử, kiểm sát - có cấp trung ương, cấp tỉnh và cơ quan THADS khu vực.
Theo ông, giải pháp này không làm tăng đầu mối, không tăng biên chế, kinh phí nhưng sẽ rút ngắn quy trình, tăng tính chủ động tại chỗ, ra quyết định kịp thời, giảm tải cho cấp tỉnh, gần dân hơn và hạn chế tồn đọng với các điểm trọng tâm.
Đại biểu Đặng Bích Ngọc. Ảnh: Quốc hội
Góp ý thêm, đại biểu Đặng Bích Ngọc (Phú Thọ) đề nghị bổ sung quy định trưởng THADS khu vực đồng thời là chấp hành viên trưởng khu vực, nhằm tạo thuận lợi cho công tác thi hành án và chỉ đạo tổ chức thi hành án tại khu vực, phối hợp với tòa án, viện kiểm sát khu vực và các cơ quan liên quan trên địa bàn.
Áp dụng chuyển đổi số vào hoạt động của hệ thống THADS
Phát biểu giải trình, Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết mô hình tổ chức hệ thống THADS theo khu vực đã được triển khai từ ngày 1/7.
Sau 4 tháng vận hành, những khó khăn ban đầu đã được khắc phục. Mô hình này không gây vướng mắc trong phối hợp với các cơ quan tố tụng, đồng thời chứng minh hiệu quả bằng những con số ấn tượng.
Dẫn chứng cho nhận định trên, theo ông Ninh, kết quả thi hành án cả về số việc và số tiền đều vượt chỉ tiêu do Quốc hội giao.
“Mặc dù số lượng tuyệt đối là rất lớn, nhất là những vụ đại án như Tân Hoàng Minh, Vạn Thịnh Phát, nhưng kết quả thi hành án đều vượt chỉ tiêu”, Bộ trưởng nhấn mạnh.
Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh: THADS đã triển khai các phần mềm ra quyết định thi hành án điện tử, biên lai điện tử. Ảnh: Quốc hội
Điểm nhấn tiếp theo được Bộ trưởng nhắc tới là việc thay đổi toàn diện công tác tổ chức điều hành và phương thức hoạt động của hệ thống THADS theo hướng chuyển đổi số.
Hiện nay, THADS đã triển khai các phần mềm ra quyết định thi hành án điện tử, biên lai điện tử. Kết quả cho thấy đã có hơn 75.000 quyết định thi hành án, hơn 375.000 biên lai điện tử được ban hành thay cho bản giấy, tương đương với số tiền 33.700 tỷ đồng.
Ông Ninh nêu dẫn chứng vụ án Vạn Thịnh Phát, “chỉ cần đúng một nút nhấn là hơn 8.000 tỷ đồng được gửi vào tài khoản của hơn 40.000 trái chủ”. Trước đây, cơ quan thi hành án sẽ phải gửi 40.000 bản giấy đến từng trái chủ.
Bộ trưởng nhấn mạnh ngành Tư pháp đang tiếp tục xây dựng các phần mềm tổ chức thi hành án để thực hiện toàn bộ các tác nghiệp chuyên môn trên môi trường điện tử.
Về trưởng THADS khu vực, ông Ninh cho biết đây không chỉ là chức danh hành chính mà là một chức danh tư pháp. "Chúng tôi vẫn có con dấu ướt để trưởng THADS khu vực có thể sử dụng trong việc khắc phục những khoảng cách, rồi cả chữ ký số, bây giờ dùng rất bình thường", ông nói.