Đề xuất đó là ý tưởng “chống cô đơn cho người cao tuổi” và ngay lập tức nhận được sự hưởng ứng tích cực từ dư luận xã hội. Đây được xem là giải pháp nhân văn, giúp người cao tuổi sống vui, sống khỏe, góp phần hiện thực hóa mục tiêu nâng tuổi thọ bình quân của người Việt Nam lên 80 tuổi vào năm 2045.
Tổng Bí thư Tô Lâm thăm hỏi Mẹ Việt Nam Anh hùng Lê Thị Sáu ở Nghệ An, hồi tháng 5. Ảnh: TTXVN
Người Việt Nam thường sống theo quan niệm “trẻ cậy cha, già cậy con”. Vì vậy, việc duy trì mô hình gia đình tam, tứ đại đồng đường vốn được xem là một nét đẹp của văn hóa gia đình.
Tuy nhiên, đất nước đang trên đà phát triển và hội nhập. Người trẻ đổ về các đô thị lớn làm việc, lập gia đình và bị cuốn theo nhịp sống công nghiệp lúc nào cũng vội vã, gấp gáp. Mô hình gia đình 3-4 thế hệ chung sống giảm dần, thay vào đó là mô hình gia đình trẻ với 1-2 con không sống cùng bố mẹ, ông bà. Người già cứ thế, dần bị đẩy ra bên lề cuộc sống gia đình.
Cả nước hiện có khoảng 16,1 triệu người cao tuổi, chiếm trên 16% dân số. Việt Nam là một trong những nước có tốc độ già hóa dân số nhanh nhất châu Á, thời gian chuyển từ giai đoạn già hóa dân số sang dân số già chỉ từ 17-20 năm, ngắn hơn so với nhiều nước khác… Chúng ta sẽ bước vào thời kỳ dân số già từ năm 2036, khi đó tỉ trọng nhóm người già từ 65 tuổi trở lên đạt 14,2% tổng dân số. Dự báo số người cao tuổi sẽ lên 25,2 triệu vào năm 2069.
Người già thường sinh bệnh tật. Bình quân mỗi người phải mắc từ 3,5 đến 4 bệnh lý mạn tính trở lên khi nhập viện. Tuổi càng cao, lão hóa càng nhanh, sức khỏe người già vì thế cũng giảm sút nhanh chóng, dẫn đến những thay đổi về tính cách. Họ dễ xúc động dù chỉ vì những chuyện rất nhỏ nhặt, đồng thời cũng bàng quan, cứng nhắc và đa nghi, ít quan tâm đến người khác vì mải chú ý quá mức đến sức khỏe và những nhu cầu của bản thân.
Ngoài bệnh tật, cô đơn chính là thách thức lớn nhất của người cao tuổi.
Khi người thân, bạn bè lần lượt ra đi, nhiều người cao tuổi thường sống thu mình, ít tiếp xúc; thị lực, thính lực sa sút, vận động khó khăn, càng khiến họ khó giao tiếp với xã hội. Họ rất sợ cô độc và neo đơn. Thứ họ cần duy nhất lúc này là có người để cùng tâm sự, nhưng lại ngại kết bạn mới. Tỉ lệ người cao tuổi cô đơn vì thế thường cao hơn những lứa tuổi khác. Không chỉ dẫn tới những nguy cơ về sức khỏe tinh thần, tình trạng cô đơn còn liên quan chặt chẽ đến bệnh tật, thậm chí là tử vong.
Người già thường hoài niệm về quá khứ. Họ hay nhắc nhiều đến quá khứ và tự hào về kinh nghiệm sống đã qua. Họ muốn trở về với quá khứ để được sống lại những kỉ niệm cũ của một thế giới thu hẹp. Vì thế, giới trẻ thường cho rằng cha mẹ, ông bà mình cổ hủ, lỗi thời. Đây chính là nguyên nhân tạo nên khoảng cách thế hệ giữa người già và người trẻ.
Việt Nam có hơn 4,3 triệu người cao tuổi sống một mình hoặc ở cùng người dưới 15 tuổi cần được hỗ trợ chăm sóc (số liệu điều tra biến động dân số năm 2021 do Tổng cục Thống kê thực hiện). Báo cáo này cũng chỉ ra rằng, cấu trúc gia đình tại nước ta đang thay đổi rõ rệt khi tỉ lệ người cao tuổi sống cùng con cháu đang ngày một giảm dần.
Nhiều nghiên cứu trên thế giới chỉ ra rằng, những người già thường xuyên được người thân quan tâm sẽ có tuổi thọ cao hơn so với người ít được chia sẻ. Vì thế, con cháu cần quan tâm chăm sóc sức khỏe, chú trọng đến tâm lý cũng như suy nghĩ của cha mẹ, ông bà. Hãy đặt mình vào vị trí của cha mẹ, ông bà để cảm thông và chấp nhận những nét tính cách khác thường của họ, hạn chế sự căng thẳng trong cuộc sống. Tuy nhiên, trong thực tế, không phải ai cũng làm được, có được suy nghĩ tích cực này.
Cần bàn tay của Nhà nước để người nghèo cũng được hưởng chính sách nhân văn
Nghị quyết 72/NQ-TW đặt mục tiêu đến năm 2045 nâng tuổi thọ bình quân của người Việt Nam lên 80 tuổi. Muốn vậy, phải đặc biệt quan tâm đến việc chăm sóc sức khỏe người cao tuổi. Trong đó, chăm sóc sức khỏe tinh thần là vô cùng quan trọng. Bởi dù sống cùng con cháu hay sống riêng thì nhu cầu gặp gỡ, kết nối, gần gũi với con cháu của người cao tuổi chưa bao giờ giảm, thậm chí còn tăng lên khi họ gặp vấn đề về sức khỏe.
Chính vì vậy, trong nhiều giải pháp đặt ra với ngành y tế, Tổng Bí thư Tô Lâm đã gợi ý về mô hình "chống cô đơn cho người cao tuổi”.
Cần đa dạng hóa hình thức hoạt động của các trung tâm dưỡng lão. Ảnh: Nguyễn Thảo
Có ai từng nghĩ, vì sao chúng ta có rất nhiều bệnh viện Nhi nhưng cả tuyến trung ương chỉ có duy nhất 1 bệnh viện Lão khoa! Trong cả nước chỉ có bệnh viện tuyến tỉnh trở lên mới có chuyên khoa lão khoa, cả khu vực phía Nam chưa có bệnh viện chuyên về lão khoa nào. Yêu thương, chăm sóc trẻ em, dành tất cả những gì tốt nhất cho trẻ em là đúng rồi. Nhưng người già cũng là vốn quý của quốc gia.
Cần đa dạng hóa hình thức hoạt động của các trung tâm dưỡng lão. Để nơi đó có thể là chỗ ở thường xuyên của các cụ không có người thân chăm sóc. Nhưng đó cũng có thể là nơi các cụ ở bán thời gian; các cụ được đón đến mỗi sáng và được đưa về với gia đình mỗi chiều. Thời gian ở trung tâm các cụ được gặp bạn bè, đồng nghiệp cũ để hàn huyên, tập thể thao rèn luyện sức khỏe; được sinh hoạt âm nhạc, văn hóa, văn nghệ... giúp các cụ thư giãn, sảng khoái tinh thần, chiều về lại được quây quần với con cháu trong không khí ấm áp của gia đình.
Hãy thử một lần nghĩ về những nỗi buồn của cha mẹ, ông bà khi không có con cháu ở cùng để thấy rằng, sự gợi ý của Tổng Bí thư Tô Lâm về “chống cô đơn cho người cao tuổi” tuy nhẹ nhàng, nghe như câu chuyện thoảng qua, nhưng lại rất thực, rất nhân văn và rất đời!
Bộ Y tế, Bộ Nội vụ hay Hội Người cao tuổi? Ai sẽ làm việc này? Cũng có thể kết hợp triển khai để câu chuyện đầy tính nhân văn mà Tổng Bí thư gợi ý trở thành hiện thực, để tất cả người cao tuổi đều được chăm sóc tốt nhất những năm tháng cuối đời.
Nhà nước sẽ ở đâu, xã hội sẽ ở đâu trong nỗ lực mang lại niềm vui cho người cao tuổi? Bởi những trung tâm dưỡng lão bán trú do tư nhân thành lập cũng khá nhiều. Mà người cao tuổi, không phải ai cũng có khả năng chi trả với mức giá cao! Cho nên rất cần bàn tay của Nhà nước để người nghèo cũng được vui hưởng chính sách rất nhân văn này.