Chùa Cây Thị (Tịnh Viện Di Đà) tọa lạc thôn Chè Trình, xã Thanh Tâm, huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam, cách Hà Nội khoảng 70km. Chùa nằm trên lưng chừng núi, hai bên là dãy núi có hình thế tả thanh long, hữu bạch hổ. Theo sườn núi hướng lên đỉnh về phía Đông Nam cách chùa cổ khoảng 100m là lăng mộ Thượng thư Trương Công Giai, bên dưới chân núi hướng Tây Nam cách chùa cổ khoảng 50m là đền thờ liệt sĩ Núi Chùa. Chùa nằm cách biệt hoàn toàn với khu dân cư. Theo các cụ cao niên trong làng kể lại, từ xa xưa nơi đây đã từng có vua đi qua và dừng nghĩ ở chùa nên được gọi là “chùa Khoa núi Ngự”.
Tháng 12/2019 chùa Cây Thị được kiến thiết tôn tạo, phục hồi và xây dựng. Theo lời kể của Đại Đức Thích Huệ Hạnh Uỷ viên thường trực phân ban chuyên nghiệp Phật tử Trung ương, hiện đang trụ trì chùa Cây Thị, chùa có tên là Cây Thị vì cạnh ngôi chùa cổ là cây thị với niên đại hàng trăm năm, theo các cụ cao niên thì từ nhỏ đã thấy gốc thị to như hiện nay. Theo dòng lịch sử, ngôi chùa có thể bị thay đổi, nhưng cây thị vẫn trụ vững với tàn lá xum xê như che mát, xoa dịu những lo toan, buồn phiền nơi thế giới trần tục của con người mỗi khi về chùa. Vì thế, cây thị không những có giá trị về lịch sử mà còn ẩn chứa một giá trị tâm linh rất lớn đối với dân làng nói riêng và toàn thể tín đồ Phật tử thập phương nói chung khi về chùa.
Mùa Vu Lan năm nay, đoàn chúng tôi về thăm chùa, trong đoàn có anh Nguyễn Đức Dũng phó viện trưởng viện nghiên cứu chính sách tôn giáo ban Tôn giáo Chính Phủ, cùng đoàn có các nhà nghiên cứu và báo chí đã vinh hạnh được Đại Đức Thích Huệ Hạnh
hiện là Trưởng ban khoa học Viện Khoa học Chính sách và Pháp luật, phó ban công tác tạp chí Thương gia và Thị trường, ủy viên hội đồng khoa học Viện nghiên cứu văn hoá tín ngưỡng Việt Nam dẫn đi tham quan chiêm bái các khu thờ cúng và sinh hoạt của chùa.
Từ chân núi nhìn lên, chúng ta thấy xa xa hiện lên khuôn mặt hiền từ phúc hậu của tôn tượng Bồ Tát Quán Thế Âm cao 6m bằng đá granite được đặt trên ngọn đồi, trong thật uy nghi. Kế đến là cổng chùa và vườn thiền được thiết kế kiến trúc Nhật Bản kết hợp với kiến trúc Việt, khi bước vào khu vực này chúng ta dường như vào thế giới bồng lai tiên cảnh với vẻ yên bình đến lạ thường, những tảng đá bước dạo được xếp đặt thành những đường đi uốn lượng trên bãi đá trắng xung quanh các ngọn đồi được phủ lên một tấm thảm màu xanh của cỏ Nhật đan xen với những cây Tùng, những cánh cổng Tam quan trong vườn thiền được thiết kế kiểu Nhật, làm cho khung cảnh thêm thiền vị nên thơ.
Nơi đây chúng ta đã thấy được tàn cây to bao phủ cả mái chùa xưa đó chính là Cây Thị. Từ bãi đá trắng chúng ta lên cổng Ngủ quan để chiêm bái tôn tượng Phật Tổ cao 2,5m đang trong tư thế ngồi chuyển pháp luân, sau lưng Ngài là ngôi chùa cổ. Từ ngoài nhìn vào, bên trái chùa cổ là điện thờ Tôn giả A - Nan thị giả Đức Phật đệ nhất đa văn, bên phải là Tôn giả Ca - Diếp chân truyền của Phật Tổ đệ nhất khổ hạnh, cạnh Ngài Ca Diếp là Cây Thị với gốc thị khoảng hai người ôm, tàn lá xum xê, thỉnh thoảng lại có vài quả thị rơi xuống, như muốn ban tặng một phần quà cho lữ khách vãng lai. Tiến vào bên trong gần vách núi bên trái là điện thờ Bồ Tát Địa Tạng, phải là Bồ Tát Quán Thế Âm. Cạnh chân chùa là Tháp Tổ.
Phía bên dưới là khu giảng đường, khu nhà nghĩ, nhà bếp, thư viện, văn phòng để phục vụ cho các hoạt động và khoá tu, có sức chứa lên đến hàng trăm người. Đặc biệt, chùa đã mở hai khoá tu sinh viên 2 ngày 1 đêm với hơn 300 sinh viên về thăm dự, mời các diễn giả như Giáo Sư Hoàng Chí Bảo,… về chùa chia sẽ các giá trị đạo đức, học tập tư tưởng Bác Hồ. Nơi đây, chúng ta không thể bỏ qua con dốc dẫn vào khu nội viện với hàng rào thiết kế phong cách Nhật che phủ lên các cái chum sứ trồng hoa thủy tiên ngát hương làm cho ta cảm giác nhẹ nhàn quên hết cảnh trần duyên mà tìm lại được chính mình.
Không chỉ là chốn thờ tự linh thiêng, chùa Cây Thị còn là nơi sinh hoạt tâm linh của người dân trong vùng, nơi trải nghiệm cuộc sống, hướng con người đến với những giá trị cơ bản nhất của đạo Phật, mang lại sự thanh tịnh và thoải mái trong tâm hồn.
Với lối kiến trúc kết hợp các nền văn hoá Á đông độc đáo này, thêm vào đó là không khí trong lành, mát mẻ, mùi hương của quả Thị, tiếng chim hót, không gian yên bình lại thanh tịnh, giúp con người ta trút bỏ mệt nhọc, lo âu hằng ngày. Đặt chân đến nơi đây, dường như mọi muộn phiền âu lo đều tan biến, thay vào đó là cảm giác tiêu dao tự tại như đang lạc bước vào chốn bồng lai tiên cảnh.
Một số hình ảnh của Chùa
Tác giả: Nhà báo Doãn Hồng Dương - Viện phó Viện Khoa học Chính Sách và Pháp Luật.