Đại biểu Phạm Trọng Nhân kiến nghị Quốc hội bổ sung một chế định độc lập về nền tảng xuyên biên giới vì không phải báo chí, mà chính các nền tảng này mới đang nắm quyền lực thao túng nhận thức xã hội.
Đề xuất này được đại biểu Phạm Trọng Nhân (TPHCM) đưa ra trong phiên thảo luận chiều 24/11, về dự thảo Luật Báo chí sửa đổi.
Về quản lý nền tảng xuyên biên giới, dự thảo đề cập đến quản lý dịch vụ thông tin nhưng chưa có quy định nào ràng buộc các nền tảng xuyên biên giới như Facebook, YouTube hay TikTok, theo lời ông Nhân.
Trong khi đó, lực lượng chống phá sử dụng chính các nền tảng này để triển khai Deepfake (công nghệ mô phỏng hình ảnh khuôn mặt người nhằm tạo hình ảnh, video giả), điều khiển thuật toán, tạo xu hướng giả nhằm dẫn dắt tâm lý đám đông.
Vì thế, vị đại biểu Quốc hội TPHCM kiến nghị Quốc hội bổ sung một chế định độc lập về nền tảng xuyên biên giới, bởi theo ông, không phải báo chí, mà chính các nền tảng này mới đang nắm quyền lực thao túng nhận thức xã hội.
Đại biểu Quốc hội Phạm Trọng Nhân (Ảnh: Hồng Phong).
Cũng theo ông Nhân, dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) phải yêu cầu các nền tảng xuyên biên giới có đại diện pháp lý tại Việt Nam; công khai thuật toán đề xuất; gỡ bỏ tin giả trong 24 giờ; định danh tài khoản và hợp tác truy vết chiến dịch thao túng thông tin; kết nối cảnh báo sớm với cơ quan quản lý.
“Trong thời đại AI, chậm một chút cũng đủ để gây khủng hoảng nhận thức cho một cá nhân, một tập thể, thậm chí cả xã hội”, ông Nhân nhấn mạnh.
Mặc dù các quy định này đã nằm rải rác trong dự thảo Luật An ninh mạng (sửa đổi), nhưng theo đại biểu Phạm Trọng Nhân, đó là quy định nhằm bảo vệ an ninh quốc gia.
Nêu thực tế TikTok, Facebook, YouTube đang trở thành các kênh phân phối thông tin có sức lan tỏa cực lớn, vượt xa mô hình truyền thống và có ảnh hưởng đáng kể tới hành vi tiếp nhận thông tin của công chúng, đại biểu Nhân đề nghị Luật Báo chí bắt buộc phải đặt ra nghĩa vụ minh bạch thuật toán, nghĩa vụ cảnh báo sớm, nghĩa vụ phối hợp xử lý thông tin sai lệch và nghĩa vụ đảm bảo ưu tiên cho thông tin chính thống.
“Đây là những nội dung mà Luật An ninh mạng không bao quát. Do đó, nếu không quy định rõ các nghĩa vụ này thì mọi nỗ lực bảo vệ chủ quyền thông tin sẽ chỉ là hình thức”, ông Nhân nêu quan điểm.
Vị đại biểu phân tích Luật Báo chí sửa đổi trong thời điểm không gian thông tin toàn cầu đã thay đổi tận gốc rễ dưới tác động của trí tuệ nhân tạo. Tốc độ lan truyền dữ liệu vượt xa tốc độ kiểm chứng của con người và thông tin trở thành một dạng quyền lực mới, thậm chí là vũ khí mới.
Những gì đang diễn ra trên thế giới từ làm giả hình ảnh lãnh đạo, thao túng bầu cử, tấn công tâm lý xã hội mà các clip, hình ảnh giả mạo từ AI lan truyền trên mạng xã hội trong đợt lũ vừa qua, theo ông Nhân, đã gây lo lắng trong cộng đồng.
Đó là một trong những ví dụ cho thấy không gian thông tin đã trở thành không gian chủ quyền mới của quốc gia - và trong không gian đó, báo chí chính là "lực lượng giữ tuyến đầu".
Do đó, đại biểu nhấn mạnh lần sửa luật này phải tạo ra khung pháp lý đủ mạnh để bảo vệ an ninh tư tưởng, an ninh nhận thức và an ninh xã hội trong kỷ nguyên AI.
Phiên thảo luận tại Quốc hội chiều 24/11 (Ảnh: Hồng Phong).
“Trong thời đại AI, tấn công truyền thông chính là tấn công an ninh quốc gia. Báo chí hôm nay không chỉ là phương tiện đưa tin mà là lá chắn nhận thức, là tường lửa tinh thần, là thiết chế bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, chủ quyền đất nước trước làn sóng thông tin xuyên biên giới”, ông Nhân nhấn mạnh.
Theo ông, nếu không có báo chí mạnh, chính xác, có khả năng sử dụng AI thì thông tin xấu độc sẽ lấn át thông tin chính thống, thuật toán sẽ dẫn dắt thay vì sự thật dẫn dắt và chủ quyền thông tin sẽ bị xâm hại ngay trong đời sống hàng ngày.
Do đó, dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) phải tạo hành lang để báo chí trở thành năng lực mềm của quốc gia trong cuộc chiến bảo vệ tư tưởng trên không gian mạng.
“Khi máy móc có thể dựng hình, tạo tiếng nói, viết bài chỉ trong vài giây thì đạo luật này phải trở thành hàng rào pháp lý, hàng rào đạo đức và hàng rào kỹ thuật bảo vệ sự thật”, ông Nhân nêu quan điểm và cho rằng sửa luật lần này không chỉ để ngành báo chí phát triển mà là để quốc gia an toàn, xã hội ổn định.